Методическая копилка

 Конкурс знаўцаў беларускай мовы 1 кл

Ход урока

1.     Арганізацыйны момант.

Роднае слова – гэта першая крыніца, праз якую мы пазнаём жыццё і навакольны свет. Многія вядомыя беларускія пісьменнікі многа пісалі аб роднай мове.

З легендаў і казак былых пакаленняў,

З калосся цяжкога жытоў і пшаніц,

З сузор’яў і сонечных цёплых праменняў,

З грымучага ззянна бурлівых крыніц,

З птушынага шчэбету, шуму дубровы,

І з гора, і з радасці, і з усяго

Таго, што лягло назаўсёды ў аснову

Святыні народа, бяссмерця яго, -

Ты выткана дзіўная родная мова. М. Танк.

Мы сёння правядзём конкурс знаўцаў беларускай мовы. А падрыхтаваў для вас заданні і спаборнічаць з вамі будзе Дзед-усявед. ( Выстаўляе табло для падліку ачкоў).

Конкурс загадак.

Маленькі, сухенькі, усіх адзявае. ( Лён)

Задраўшы насок, бягуць у лясок. ( Лыжы.)

Гляну на яго – сябе ўбачу. ( Люстэрка).

Хвост пушысты, мех залацісты. ( Ліса)

Чатыры браты адзін капялюш надзелі. ( Стол)

Круглы, малы, а за хвост не паднімеш. ( Клубок)

Зубы добрыя мае, дробна жуе, а не глытае. ( Піла)

Гудзе, як пчала, ляціць, як страла, крыламі не махае, хто адгадае? ( Самалёт)

У ціхае надвор’е няма нас нідзе, як вецер падзьме, бяжым па вадзе. ( Хвалі)

Конкурс “ Пераўтвырыце слова”. Дабаўце літару А і ўтварыце новае слова.

Рот ( рота), сам, сыр, рак, кол, ліс.

Конкурс ” Словы ў словах”. Якія словы схаваліся ў наступных словах?

Малако, рота, траса, зубр, хлеў, вудачка, рака, кулак, сонца, грак.

Сцэнка “ Аўсянка”.

Сустрэліся два сябры – Саша і Віця. Саша сказаў:

-         А ў мяне дома аўсянка!

-         Падумаеш, адказаў Віця, - у мяне дома таксама аўсянка.

-         Люблю я аўсянку, сказаў Саша.

-         І я люблю, сказаў Віця.

-         Яна  жоўтая, прыгожа спявае! – дапоўніў Саша.

-         Смачная. Асабліва з малаком! Падхапіў Віця.

Пра якую аўсянку вядуць размову хлопчыкі? ( Каша і птушка).

Гульня “ Два калодзежы”.  Вось два калодзежы. Тут жа 2 вядры. Выберыце вёдры да калодзежаў, каб літары падыходзілі да ўсяго калодзежа.

м		к	у                   а	л		к
б		к		с		к
р		к		б		к
л		к		ж		к

Гульня “ Хто які голас падае?»

Певень ( кукарэкае), кот, карова, парсюк, курыца, варона, верабей, бусел, зязюля.

Конкурс “ Падбяры словы”. (Словы – блізкія па значэнні.)

Адважны – ( смелы)                         разуты – ( босы)

Баязлівы -  ( палахлівы)                   астатні -   ( апошні)

 Конкурс “ Наадварот”  ( Словы антонімы)

Дзень –( ноч), вайна, зіма, высока, кіслы, белы, упаў, гаворыць, цяжка, халодны, сухі, калючы.

Конкурс “ Адзін – многа”.

Стог – ( стагі), снег, вядро, зубр, воўк, жолуд, воз, малако, горад,завод, сонца.

Конкурс “ Адгадай прадмет”. ( Па дзеяннях назваць прадмет).

Бегае, іржэ, возіць...( конь),

Ходзіць, мычыць, жуе….( карова)

Гудзе, вые, свішча…( вецер)

Свеціць, ззяе, грэе…( сонца)

Звініць, гамоніць, бяжыць…( раўчук)

Сыплецца, падае, блішчыць…( снег)

Гульня  на ўважлівасць “ І я разам”.

Настаўнік: пайду ў лес.

Дзеці: і я разам.

Настаўнік: зрэжу дрэва.

Дзеці : і я разам.

Настаўнік: зраблю карыта.

Дзеці : і я разам.

Настаўнік: будуць з яго куры піць ваду.

Дзеці : Хто сказаў (і я разам), выбывае з гульні. ( на луг, у школу, у поле…)

Падвядзенне вынікаў занятка.

Матэматыка 1 клас ( Праект “ Брэйн-рынг”)

                                                                         

Тэма: Замацаванне ведаў нумарацыі і саставу лікаў першага дзясятка.

Мэта: - абагуліць веды, атрыманыя пры вывучэнні нумарацыі лікаў першага дзясятка;

-          замацоўваць веды саставу вывучаных лікаў;

-         замацоўваць уменне выконваць складанне і адніманне ў межах 9 на практычнай аснове;

-         фарміраваць уменне рашаць задачы вывучаных відаў;

-         выхоўваць пачуццё каманднай гульні.

Ход урока

1.     Арганізацыйны момант

Дзеці становяцца ў круг і па чарзе вітаюць адзін аднаго ветлівай усмешкай.

Загадка.

Белым снегам замяло

І палеткі, і сяло.

Лёд на рэчцы хутка ляжа.

А што гэта? Хто адкажа? ( Зіма)

-         За што вы любіце зіму? ( Адказы дзяцей).

-         Да якога свята мы рыхтуемся? ( Да Новага года)

-         Без каго не бывае навагодняга свята? ( Без Снягурачкі і Дзядулі Мароза)

-         Дзядуля Мароз запрашае на брэйн – рынг па тэме  замацаванне ведаў.

Пастаноўка задачы ўрока і абмеркаванне правіл гульні: за выкананне задання без памылак каманда атрымлівае 2 балы, за выкананне задання з памылкай – штраф 1 бал ( гэты бал залічваецца Дзядулі Марозу). Вынікі выстаўляюцца на лікавым  табло.

2.     Вусны  лік.

Прагноз. Вучні з дапамогай геаметрычных фігур( круг, квадрат, трохвугольнік) ставяць прагноз выканання заданняў на вусны лік.

1). Рашэнне прыкладаў  на складанне і адніманне ў межах 10.

( Настаўнік паказвае картачкі з прыкладамі, вучні – адказы ў лічыльных альбомах).

          2). Састаў ліку 9. ( На табліцы па саставу ліку 9 Дзядуля Мароз пераблытаў лікі. Іх неабходна паправіць, назваць , адкрыць і сказаць, як атрымалі лік 9).

         3). Гульня “ у снежкі”. Дзеці ў пары замацоўваюць састаў ліку 9, кідаючы адзін аднаму лікі на  9, а затым гуляюць у “ снежкі” з Дзядулем Марозам.

         4). Рашыць ураўненні. Настаўнік паказвае картачкі з прапушчанымі лікамі, а вучні ў лічыльных альбомах паказваюць, якога ліку не хапае ва ўраўненні.

( Пасля выканання кожнага задання настаўнік выстаўляе вынікі на табло).

Дзеці з дапамогай фігур вызначаюць, як кожны справіўся з заданнямі вуснага ліку.

3.      Фізмінутка.

Фізмінутку праводзіць вучань - герой дня.

Снег ідзе, снег ідзе,

Дворнік вуліцу мяце.

Дворнік вуліцу мяце,

Стараной народ ідзе.

Работа з падручнікам.

Паўтараем тэму, задачу урока і кожны для сябе вызначае прагноз на другі этап урока з дапамогай геаметрычных фігур і паказвае яго класу.

У заданні 1 дзеці называюць лікі ў парадку павелічэння, а затым у парадку памяншэння.

Задачы 2,3,4,5, вучні выконваюць спачатку ў парах, потым калектыўна і індывідуальна выкладаюць рашэнне на наборным палатне.

     Заданні 6,7 выконваюцца франтальна. Дзеці перадаюць “снежны ком” і называюць адказы.

      Калектыўная работа над заданнем павышанай цяжкасці.

З дзецьмі праводзіцца папераджальная гутарка. Высвятляецца, у каго крок даўжэйшы – у таты ці ў сына? Разыгрываем гэтую сітуацыю ў класе. Вучні прыйходзяць да высновы, што чым большы крок, тым менш іх трэба зрабіць.

Пасля выканання кожнага задання настаўнік выстаўляе на табло лікі.

Кожны вучань паказвае геаметрычную фігуру, якая адлюстроўвае якасць выканання ім заданняў асноўнага этапа ўрока.

4.     Фізмінутка для вачэй.

Выконваем практыкаванні для вачэй з выкарыстаннем трэнажора.

5.     Выконваем рознаўзроўневыя заданні ў сшытку.

Калектыўна высвятляем, што неабходна выканаць у кожным заданні.  З дапамогай картачак  кожны паказвае, колькі заданняў ён зможа выканаць. Вызначаем , як заўсёды, прагноз з дапамогай фігур.  Праводзіцца самастойная работа.

Праверка заданняў у групах.

Самаацэнка.

Падводзім вынік гульні. Вызначаем хто перамог і з якім лікам.

Рэфлексія.

-         Я навучыўся…

-         Я даведаўся…

-         Мне было цікава…

-         Не зразумеў…

    

Матэматыка 1 кл.

Урок – падарожжа  

Тэма: састаў ліку 8.

Мэта: - пазнаёміць  з саставам ліку 8;

- практыкаваць у параўнанні лікаў ад 1 да 8;

-замацоўваць  уменне рашаць  простых задачы, якія раскрываюць сэнс     дзеяння складання і аднімання;

- выхоўваць пазнавальную актыўнасць, пачуццё каманднай гульні.

Ход урока.

Арганізацыйны момант.

Празвінеў званок.

Мы пачнём урок.

Будзем працаваць-

Хочам многа знаць.

Каб нам было цікавей працаваць, я прапаную адправіцца ў падарожжа. Нас чакаюць цікавыя сустрэчы і нечаканыя прыгоды. А як вы думаеце, што неабходна для таго, каб наша падарожжа атрымалася цікавым і ўсе вярнуліся назад? (умець лічыць, рашаць прыклады і задачы, а самае галоўнае – працаваць дружна).

Вуснае лічэнне.

Набіраем каманду.

( Прагнастычная ацэнка ведаў : дзеці паказваюць знак ( кружок, квадрат або трохвугольнік) у залежнасці ад таго, як мяркуюць выканаць заданне).

Калектыўная работа.

1). Колькаснае і парадкавае лічэнне да 10 і назад.

2). Назваць лікі на 1, 2 меншыя і большыя за дадзеныя.

3). Назваць суседзяў лікаў.

Выбар капітана.

Знайдзіце памылкі ў рашэнні прыкладаў.

7+0=7             2-2=4

6-2=3              4+3=7

3+3=7             4-3=2

6-5=0              4+4=…

(Рэтраспектыўная ацэнка ведаў. Вучні ацэньваюць свае веды з дапамогай кружкоў, квадратаў і трохвугольнікаў)

-         Які прыклад было вам вылічыць найцяжэй? ( 4+4=)

-         Як вы думаеце, якая тэма ўрока?

Востраў новых адкрыццяў.

Тэма ўрока - састаў ліку 8.

Пастаноўка задачы.

(Прагнастычная роля на другім этапе ўрока)

Фрукты. Маракам у падарожжы патрэбна не толькі вада і ежа, але і вітаміны. ДАПАМАЖЫЦЕ ІМ УЗЯЦЬ 8 ФРУКТАЎ. Падрыхтоўка да ўвядзення тэмы ўрока. ( На наборным палатне размешчаны  грушы і яблыкі, дзеці называюць розныя варыянты, як можна атрымаць лік 8 (калектыўная работа па саст. ліку 8).

4. Работа з падручнікам.  Работа над новай тэмай.

Выконваем заданне 1.

Паўтараем, як атрымалі лік 8? ( Дзеці працуюць ў парах).

Загадка пра дэльфіна.

Іх імкнёмся зразумець,

З імі справы хочам мець.

У моры падстаўляюць спіны

Тым, хто тоне ў ім…( дэльфіны)

Дэльфін.

-Для таго, каб пакатацца на дэльфіне, трэба ўмець палічыць гусей і зайцаў.  (Выконваем калектыўна заданне 2).

Загадка пра чарапаху.

Гэты цуд я помніць буду;

Зверху блюда, знізу блюда!

Ходзіць цуд той па дарогах,

Галава тырчыць ды ногі.

Чарапаха. Пасябраваць з чарапахай.

Заданне 3. Назваць суседзяў лікаў.( Калектыўна).

Фізмінутка.

Караблік плыве, качаецца,

Дзеці плывуць, усміхаюцца.( Дзеці выконваюць пэўныя рухі)

Акула

-На карабель напала акула. Каб выратавацца, неабходна ўмець рашаць задачы.

Складанне і рашэнне задач . Па ходу паўтараем структуру задачы з апорай на нагляднасць.

Адваротны шлях.

-Каб знайсці адваротны шлях, выконваем заданне ў групах. ( Заданне павышанай цяжкасці № 7) . Першая група правярае гатовы шлях па стрэлках, а другая знаходзіць свой шлях, зададзены стрэлкамі.

( Самаацэнка выканання задання на гэтым этапе).

Фізмінутка для вачэй з выкарыстаннем трэнажора.

Піраты.

-На наш карабель напалі піраты . Каб іх перамагчы, трэба выканаць заданні ў сшытку. (Выконваем рознаўзроўневыя заданні).

Калектыўная праверка. Самаацэнка з дапамогай геаметрычных фігур.

Рэфлексія.

-Наша падарожжа завяршаецца . Чаму вы сёння навучыліся? Што новае даведаліся? ( Адказы дзяцей). Што дапамагло пераадолець цяжкасць?( Дружная праца).

- Вас заўсёды чакаюць дома.   Дзеці выходзяць да дошкі і выконваюць заданне на састаў ліку 8. ( Спускаюцца на парашутах).

                                                   Тэсты “ Чалавек і свет” 1 клас

Тэст 1

Прырода і чалавек. Восеньскія змены ў нежывой прыродзе,у жыцці раслін, жывёл і чалавека

1.Выберыце назвы месяцаў восені:

а) снежань, студзень, люты;

б) верасень, кастрычнік, лістапад;

в) чэрвень, ліпень, жнівень.

2.Знайдзіце аб’екты жывой прыроды:

а) матылёк, бяроза, рамонак;

б) парта, крэсла, мяч;

в) сонца, камень, вада.

3. Выберыце назвы дрэў:

а) шыпшына, маліна, каліна;

б) рамонак, дзьмухавец, канюшына;

в) елка, асіна, дуб.

4.Жалуды – гэта плады:

а) ляшчыны;

б) дуба;

в) елкі.

5. З надыходам восені першымі ў вырай адлятаюць:

а) ластаўкі і стрыжы; !

б) дзікія гусі і качкі;

в) жураўлі і буслы.

Тэст 2

Восеньскія змены ў нежывой прыродзе, у жыцці раслін, жывёл і чалавека

1. Якая пара года ідзе за летам:

а) зіма;

б) восень;

в) вясна.

2.Сонца, паветра, вада, каменне – гэта:

а) жывая прырода;

б) прадметы, зробленыя чалавекам;

в) нежывая прырода.

3. Расліны, якія маюць не адзін ствол, а некалькі стволікаў – гэта:

а) кустарнікі;

б) дрэвы;

в) травяністыя расліны.

4. Канюшана – гэта:

а) кустарнік;

б) травяністая расліна;

в) дрэва.

5. Для чаго дрэвы восенню скідваюць лісты?

а) каб выраслі вясной новыя лісты;

б) ратуюцца ад “зімовай засухі”;

в) каб не абламаліся галінкі.

Тэст 3

Правілы асабістай гігіены. Рэжым дня першакласніка.

1. Колькі разоў у дзень патрэбна чысціць зубы?

а) 1 раз;

б) 2 разы;

в) 5 разоў.

2.Выберыце прадметы асабістай гігіены :

а) партфель, ручка, кніга;

б) мяч, лялька, машынка;

в) грэбень, мачалка, зубная шчотка.

3. Асабістая гігіена – гэта…

а) правілы, дзеянні, якія забяспечваюць чысціню цела, адзення;

б) абліванне халоднай вадой;

в) прагулкі на свежым паветры.

4. У колькі гадзін першакласнікі, якія выконваюць рэжым дня, павінны класціся спаць?

а) у 7 гадзін вечара;

б) у 9 гадзін вечара ;

в) у 11 гадзін вечара .

5. Для чаго чалавеку раніцай патрэбна рабіць зарадку?

а) Зарадка паскарае пераход ад сну да бадзёрасці;

б) Каб больш часу можна было пагуляць за камп’ютарам ;

в) Каб можна было з’есці больш цукерак.

Тэст 4

Зімовыя змены ў нежывой прыродзе, у жыцці раслін, жывёл і чалавека

1. Зіма пачынаецца:

а) 1 студзеня;

б) 1 верасня;

в) 1 снежня.

2.Зімой з’яўляюцца птушаняты ў:

а) сініцы;

б) крыжадзюба;

в) вераб’я.

3. Зімой холадна, таму што Сонца над зямлёй знаходзіцца…

а) нізка;

б) высока;

в) за хмарамі.

4. Якога з гэтых звяроў можна ўбачыць у зімовым лесе?

а) вожыка;

б) лісу;

в) мядзведзя.

5. Зімой карысныя для здароўя :

а) прагулкі і рухомыя гульні;

б) прагляд мультфільмаў;

в) камп’ютарныя гульні.

Тэст 5

Чалавек і грамадства.

1.Пераходзіць дарогу можна:

а) у любым месцы;

б) па пешаходным пераходзе.

2.Які сігнал святлафора дазваляе рух пешаходам і аўтамабілям?

а) чырвоны;

б) жоўты;

в) зялёны.

3. Пры пажары патрэбна набіраць нумар:

а) 101;

б) 103;

в) 102.

4.Каб выклікаць хуткую медыцынскую дапамогу патрэбна набраць нумар:

а) 104;

б) 103;

в) 102.

5. Пры ўзнікненні пажару ў доме патрэбна:

а) схавацца ва ўтульным месцы;

б) падымаць трывогу, клікаць на дапамогу.

Тэст 6

Вясеннія змены ў нежывой прыродзе, у жыцці раслін, жывёл і чалавека

1. Адзначце першы месяц вясны:

а) красавік;

б) май;

в) сакавік.

2.Вясной карысна ўжываць у ежу :

а) зеляніну (шчаўе, кроп, салату);

б) марожанае;

в) цукеркі.

3. Адзначце радок, у якім пералічаны свойскія жывёлы

а) каза, авечка, сабака;

б) ліса, лось, мядзведзь;

в) дзяцел, варона, верабей.

4. Якія жывёлы прачынаюцца вясной ад зімовага сну?

а) воўк, лось. алень;

б) мядзведзь, вожык, барсук.

в) кот, сабака, каза.

5. Як толькі на палях з’яўляюцца першыя праталіны, з выраю вяртаюцца:

а) ластаўкі;

б) жаўрукі і шпакі;!

в) стрыжы.

Тэст 7

Змены ў нежывой прыродзе, у жыцці раслін, жывёл і чалавека летам

1.Выберыце назвы месяцаў лета:

а) снежань, студзень, люты;

б) верасень, кастрычнік, лістапад;

в) чэрвень, ліпень, жнівень.

2. Адзначце радок, у якім пералічаны дзікія жывёлы.

а) карова, кот, свіння;

б) барсук, лось, воўк;

в) гусь, качка, певень.

3. Якія ягады паспяваюць летам?

а) суніцы, чарніцы;

б) журавіны, брусніцы;

4. У якім радку запісаны назвы ядавітых расліны?

а) васілёк, канюшына, рамонак;

б) мудранка, воўчае лыка.

5. Летам цёпла, таму што Сонца над зямлёй знаходзіцца:

а) нізка;

б) высока.

Чалавек і свет 1 клас

Тэма: “Восеньскія плады і насенне – крыніца здароўя чалавека ”

Мэта:  усведамленне навучэнцамі значэння свежай садавіны і агародніны для захавання і ўмацавання здароўя чалавека.

Задачы:

пашырыць веды навучэнцаў аб садавіне і агародніне;

сфарміраваць уяўленні аб ролі вітамінаў для ўмацавання здароўя дзяцей;

пашырыць веды аб правілах гігіены пры ўжыванні садавіны і агародніны;

садзейнічаць развіццю пазнавальных працэсаў (увагі, мыслення, памяці);

садзейнічаць выхаванню адказнага стаўлення да свайго здароўя.

Абсталяванне: вучэбны дапаможнік, кошык з садавінай і агароднінай, карткі – падказкі “Дзе жывуць вітаміны?”, карткі з выявамі садавіны і агародніны, 2 карзінкі для гульні “Збіраем ураджай”.

Тып урока: камбінаваны

Ход урока:

1.     Аргмомант.

Вы падрыхтаваліся да ўрока матэматыкі? (Не.)

Вы гатовы на ўроку адкрыць сакрэты прыроды? (Так.)

Вы ўважлівыя, актыўныя і зацікаўленыя? (Так.)

Тады пачнём урок.

2.     Актуалізацыя ведаў.

2.1. Інтэлектуальная размінка.

Усё, што нас акружае і не зроблена рукамі чалавека, - гэта…(прырода).

Аб’екты прыроды, якія нараджаюцца, дыхаюць, харчуюцца, растуць, размнажаюцца, адносяцца да…(жывой прыроды).

Сонца, паветра, вада, каменне – гэта…(нежывая прырода).

Расліна, у якой не адзін ствол, а некалькі  стволікаў, - гэта…(кустарнік).

Расліна, у якой ад кораня адыходзіць адзін тоўсты і трывалы ствол, гэта – (дрэва).

Расліны з зялёным сакавітым, мяккім сцяблом, - гэта (травяністыя расліны).

2.2. Узаемаацэнка.

Настаўнік. Вы бачыце кошык з пладамі і насеннем некаторых дрэў, кустарнікаў і травяністых раслін. Як вы думаеце, для чаго тут гэты кош?

Сёння на ўроку вы даведаецеся, якую карысць прыносяць чалавеку гэтыя дары прыроды.

3.     Вывучэнне новага матэрыялу.

3.1.Паведамленне тэмы ўрока, сумеснае вызначэнне задач урока.

3.2.Гульня “Знайдзі і размалюй”

     Кожны вучань атрымлівае картку з выявамі асенніх пладоў. Настаўнік называе плод, а вучні павінны знайсці яго на картцы і размаляваць.

Плады: рабіна, вішня, яблык, журавіны, брусніцы, чарніцы, шыпшына, арэх.

     Пасля выканання задання вучні падыходзяць да кошыка і выкладаюць з яго тыя плады, якія яны размалявалі.(У кошыку застаюцца бульба, морква, цыбуля, часнок, бурак).

- Як адным словам можна назваць дары восені, што засталіся ў нас у кошыку?

- Ці можна да іх дадаць яблык? Чаму?

Ці ведаеце вы, якія карысныя рэчывы змяшчаюцца ў садавіне і агародніне?

3.3. Фізкультхвілінка.

3.4. Паведамленне настаўніка пра вітаміны.

     Вітаміны – гэта вельмі карысныя і патрэбныя для чалавека рэчывы. Слова “вітамін” паходзіць ад лацінскага слова vita – жыццё. Людзі даўно заўважылі, што недахоп вітамінаў – адна з галоўных прычын пагаршэння здароўя чалавека. Каб быць здаровым і не хварэць, чалавек павінен пастаянна атрымліваць вітаміны. Вітаміны абазначаюцца лацінскімі літарамі –A, B, C, D. Вітамін А – гэта вітамін росту і добрага зроку. Вітамін В адказвае за здароўе скуры. Дзякуючы вітаміну С, павышаюцца ахоўныя сілы нашага арганізма, хутчэй зажываюць раны. Асабліва патрэбны вітаміны дзіцячаму арганізму, таму што яму патрэбна шмат “працаваць”, расці, вучыцца, актыўна рухацца.

3.5. Работа ў групах.

Клас дзеліцца на 4 групы. Кожная група атрымлівае картку-падказку “Дзе жывуць вітаміны?”.  Групы рыхтуць  паведамленні, пра тое. у якіх прадуктах змяшчаецца вітамін А (1 група), В (2 група), С (3 група), D (4 група).

3.6. Прэзентацыя работы груп.

3.7.Гульня “Збіраем ураджай”.

     Вучні збіраюць у адзін кош садавіну, а ў другі – агародніну.

Настаўнік. Ураджай сабралі, пара і паласавацца. Як вы думаеце, што патрэбна зрабіць перад тым, як паласавацца смачным яблыкам, ці салодзенькай морквай?

3.8.Работа з падручнікам.

Настаўнік. Разгледзьце малюнкі і адкажыце на пастаўленае пытанне.( Адказы дзяцей).

3.9. Гульня  “Шкодна-карысна”.

     Здароўе чалавека залежыць у першую чаргу ад таго, што ён ужывае ў ежу. Для гэтага ён павінен навучыца рабіць правільны выбар.Я буду называць прадукты, калі вы лічыце, што яны карысныя для вашага арганізма, пахлопайце ў далоні, калі не – патупайце нагамі.

     Морква, цукеркі, ёгурт, марожанае, яблык, ягадны морс, торт, чыпсы, лімон, кока-кола, груша, пячэнне.

     Малайцы! Вы зрабілі правільны выбар. Вельмі цяжка адмовіцца ад салодкіх цукерак, пірожных, чыпсаў, але зрабіць гэта патрэбна, каб заставацца здаровымі, бадзёрымі і разумнымі.

4.Замацаванне вывучанага матэрыялу.

4.1. Работа ў парах. Разбор жыццёвых сітуацый.

а) Хлопчык не любіць свежую садавіну і агародніну. Якую параду вы маглі б даць яму?

б) Каб не хварэць, дзяўчынка есць не толькі апельсіны, лімоны, але і салодкі перац, цыбулю, памідоры, часнок. Ці правільна яна харчуецца?

в) Дзеці на перапынку пабеглі на школьны агарод, вырвалі  моркву і адразу з’елі яе. Што з імі можа здарыцца?

г) Першакласнікі вельмі любяць цукеркі. Яны з задавальненнем ядзяць іх на кожным перапынку. Ці правільна паступаюць першакласнікі?

д) Каб не захварэць, уся сям’я дадае ў ежу цыбулю і часнок. Ці змогуць члены гэтай сям’і засцерагчыся ад прастудных захворванняў?

е) Мама раніцай прапануе дачцэ ўзяць у школу яблык, а дзяўчынка просіць шакаладку і кажа, што яна смачнейшая. Ці правільна робіць школьніца? Што б вы ёй сказалі?

 5. Падвядзенне вынікаў урока. Рэфлексія.

- Што вам найбольш спадабалася на сённяшнім уроку?

- Што вы яшчэ хацелі б даведацца пра вітаміны?

- Якія заданні на ўроку вам здаліся цяжкімі? Чаму?

Рэфлексія “Востраў настрою”.

Чалавек і свет 2 кл.

Тэма: Ахова жывёл. Жывёлы Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь.

Мэта: - пазнаёміць дзяцей з чырвонай кнігай РБ;

          -   паглыбіць і пашырыць веды аб жывёлах і раслінах, якія сустракаюцца на тэрыторыі рэспублікі;

         -  выхоўваць беражлівыя адносіны да прыроды, вучыць аналізаваць фактары, якія пагражаюць жывой прыродзе.

Ход урока.

I.                   Арганізацыйны момант.

Гучыць грамзапіс песні “ Не дражніце сабак”.

-         Чаму вучыць нас гэтая песня? (Быць добрымі, нікога не крыўдзіць).

-         Я запрашаю вас на ўрок дабрыні.

II.                Праверка дамашняга задання. (Выступленні дзяцей  на тэму “ Мой маленькі сябар”. Малюнак і паведамленне).

Калектыўная работа па паўтарэнні правіл паводзін з хатнімі жывёламі з выкарыстаннем памяткі. Слайд 2.

III.             - Ці толькі хатніх жывёл неабходна берагчы?

-Людзі думалі, што можна ад прыроды толькі браць, а ўсё адновіцца і памыліліся. Некаторыя жывёлы зусім зніклі, а нікаторыя аказаліся пад пагрозай знікнення. Тады ў 1981 годзе была створана спецыяльная камісія па выратаванні прыроды. Яна склала спіс раслін і жывёл, якім пагражае небяспека і навукоўцы вырашылі назваць гэты спіс Чырвонай кнігай. Туды ўвайшло 70 відаў насякомых, 17 відаў млекакормячых, 72 віды птушак.

Паведамленне тэмы і задачы ўрока. Сёння мы пазнаёмімся з жывёламі Чырвонай кнігі Рэспублікі Беларусь і з прычынамі іх знікнення.  (Калектыўная работа па вызначэнні прычын знікнення жывёл.)

Прычыны:

-         Высечка лясоў;

-         Паляванне;

-         Разбурэнне глебы;

-         Забруджванне вады.

Гучыць грамзапіс птушыных галасоў.  Я запрашаю вас акунуцца ў дзівосны свет прыроды.( Дзеці закрываюць вочы, прыхінаюць галаву да парты і слухаюць птушыны спеў ).

Выступленне дзяцей з паведамленнямі аб жывёлах, занесеных у Чырвоную кнігу РБ. Слайды

1. Апалон – гэты матылёк вельмі прыгожы. Крылы белага колеру з чорнымі і чырвонымі плямамі. Матылёк падае на зямлю і раскрывае крылы з чырвонымі ліхтарыкамі. Так ён папярэджвае птушак, каб яго не чапалі.

2. Чаротавая жаба – рэдкі від жаб. Даўжыня цела 80 мм. Шэрага або бурага колеру з цёмнымі або зеленаватымі плямамі. Скура пакрыта бугаркамі. 

4. Сом - вялікая рыба, дасягае ў даўжыню 5 м, палову якой складае хвост. Цела без лускі, пакрыта сліззю. Колер жоўта-зялёны. Галава вялікая, з вялізным ротам, вочы маленькія. На паляванне выходзіць ноччу. Жыве ў рэках у глыбокіх месцах, ямах. Харчуецца рыбай, жабамі, ракамі, можа нападаць на птушак, якія плаваюць.

3. Ручаёвая стронга – вельмі прыгожая рыба. Жыве ў плыткіх рэках з хуткім цячэннем і чыстай халоднай вадой. Харчуецца рыбай, мошкамі і жукамі.

7. Аляпка або вадзяны верабей можа ныраць зімою пад лёд і бегаць па дне ракі.

5.Назва гэтай птушкі ад слова палохаць, таму што яна моцна крычыць. Гэта пугач. Мае ярка-аранжавыя вочы, і пучкі доўгіх пярынак над імі. Лятае ціха і нізка над зямлёй. Жыве ў старых глухіх лясах. Корміцца мышамі і іншымі птушкамі.

6. Чорны бусел - вялікая птушка з чорным пер’ем і чырвонай дзюбай. Жыве ў самых глухіх месцах, дзе рэдка бывае чалавек.  Гняздо будуе на дрэвах. Харчуецца рыбай, жабамі, змеямі і яшчаркамі.

8. Лебедзь з першага дня жыцця умее добра плаваць . Гэта прыгожая птушка з белым пер’ем. У яго чырвоная дзюба і на нагах перапонкі. Лічыцца рэкардсменам па колькасці пер’я. Гэта самая вялікая птушка ў Беларусі. Лебедзі змазваюць пер’е тлушчам , таму яно не намакае.

9. Журавель – вялікая птушка шэрага колеру з доўгімі нагамі і доўгай дзюбай. На галаве чырвоная пляма. Лічыцца сімвалам любві да роднага краю. Жыве на балотах. Корміцца насеннем раслін, насякомымі, жабамі.

13. Буры мядзведзь вельмі асцярожны, спрытны, магутны драпежнік. Можа цягнуць груз 500 кілаграмаў. Умее хутка бегаць, плаваць і добра ловіць рыбу. Вельмі любіць ягады, плады, мёд, зерне, арэхі. Можа нават задраць лася.

11. Барсук лічыцца самым чыстаплотным зверам. Каля нары ў яго заўсёды парадак. Увосень ад’ядаецца і засынае, зімою прачынаецца, паесць і зноў засынае. Харчуецца мышамі, вужамі, насякомымі.

10. Зубр – гэта магутны звер. Хутка бегае і раптоўна спыняецца. Дзе паміж дрэў пройдуць яго рогі – пройдзе і сам зубр. Ходзяць статкам. Зімою з-пад снегу дастаюць зялёныя пасевы. У гады вайны зубры былі амаль знішчаны.

12. Рысь памерам  як вялікі сабака. Важыць да 25 кг. Жыве ў густых хвойных лясах, добра лазіць па дрэвах. На вушах доўгія варсінкі. Хвост кароткі з «абрубленым» канцом. Вельмі густая прыгожая поўсць пятністай афарбоўкі.  Зімою лапы абрастаюць поўсцю і становяцца падобнымі на лыжы, дзякуючы чаму рысь не правальваецца ў снег. Заднія лапы ступаюць у след пярэдніх як у ката.

IV. Работа ў групах.  ( Праводзіцца гульня +,-)

Адной групе неабходна выбраць картачкі,у якіх гаворыцца аб тым, што можна рабіць у лесе, гэта будуць “+”, а другой групе выбраць, чаго нельга - гэта “-“.

Бегаць па лесе, крычаць і лазіць на дрэвы, насыпаць корм жывёлам, лавіць матылькоў, вешаць кармушкі, разбураць мурашнікі, пачысціць вадаём, лавіць яшчарак, разбураць гнёзды, браць у рукі яйкі і птушанят, паліць траву, абгарадзіць мурашнік, павесіць шпакоўню, браць дадому звяроў і інш.

V. На падставе гульні калектыўная распрацоўка памяткі паводзін у прыродзе. Слайд

 Калектыўная работа па маляванні навучэнцамі забараняючых знакаў, якія паставілі б пры ўваходзе ў лес. ( Самастойная творчая дзейнасць па стварэнні знакаў і іх прэзентацыя)

Рэфлексія. Гульня “ Прыродазнаўчы футбол”.

-Для чаго вожыку іголкі?

- Любімая яда бусла?

- Па якой птушцы можна вызначыць надвор’е?

- Якая птушка лічыцца дрэннай маці?

- Чым дыхаюць рыбы?

- Якая самая маленькая птушка ў Беларусі?

- Якая птушка выводзіць птушанят зімой?

- Хто жыве ў нары?

- Якія жывёлы лічацца санітарамі лесу?

- Якую жывёлу лічаць рачным інжынерам?

Д/з Падрыхтаваць вуснае паведамленне аб жывёлах Чырвонай кнігі РБ. 

Чалавек і свет 2 кл.

Тэма : Птушкі. (сл. 1)

Мэта: - Фарміраваць канкрэтныя ўяўленні аб птушках роднага краю, падвесці      вучняў да вываду аб тым, чым падобныя ўсе птушкі, паказаць ролю птушак у прыродзе;

      -    даць вучням веды аб важнасці пер’евага покрыва  ў жыцці птушак;

-         пашырыць веды аб харчаванні птушак, прасачыць узаемасувязь выгляду птушкі са спосабам здабывання ежы;

-         развіваць маўлене, мысленне, кругагляд, дапытлівасць;

-         выхоўваць адказныя адносіны да прыроды, беражлівыя адносіны да птушак у зімовы перыяд.

Ход урока.

1.     Арганізацыйны момант.

-         Наш клас сёння ператворыцца ў даследчую лабараторыю, а мы з вамі будзем маленькімі даследчыкамі.

2.     Праверка дамашняга задання.

Загадка.

Гэта хто там стужкай чорнай

Да ручая паўзе праворна?

А ў яго на галаве

Дзве жоўтыя плямы? ( Вуж)

-         А зараз мы праверым, як уважліва вы чыталі дома аб вужах і яшчарках.

1.     Як адрозніць вужа ад яшчаркі?

2.     Чаму змей называюць паўзунамі?

3.     Для чаго змеям патрэбны язык?

4.     Чым харчуюцца вужы?

5.     Хто паядае бедных вужоў?

6.     Чым карысныя змеі?

7.     Як яшчарка абараняецца ад ворагаў?

8.     Якую хуткасць можа развіваць яшчарка?

9.     Ці адрасце ў яшчаркі новы хвост?

10.           Чым харчуецца яшчарка? Якая самая ядавітая змяя?

11.           Якая самая доўгая змяя?

Гульня “ Два – трэці лішні” ( слайд 2)

Муха, павук, пчала.

Жаба, рапуха, яшчарка.

Рапуха, шчука, платва.

Вуж, гадзюка, сарока.

-         Каго з пералічыных жывёл мы яшчэ не даследавалі?  ( Сароку)

-         Да якой групы жывёл адносіцца сарока? ( Птушкі)

-         Дык якая тэма сённяшняга ўрока? (Птушкі).( сл 3)

Пастаноўка задачы ўрока.

-         Сёння мы будзем даследаваць птушак. Хто ведае, як называюцца вучоныя, якія даследуюць птушак? ( Арнітолагі) (Слайд 4)

3.     А што вы ўжо ведаеце пра птушак? ( Актуалізацыя ведаў пра птушак) (Слайд 5)

-          

4.     Работа з падручнікам. (Заданне ў групах). Вучні працуюць з падручнікам і даюць параўнальную характарыстыку сініцы і бусла і запаўняюць табліцу. ( Сл.6, 7)

Пытанні для даследавання	сініца	бусел
Чым харчуецца?
Якая дзюба?
Якія ногі?
Якія крылы?

Далей вучні працуюць у групах зменнага саставу і выконваюць заданне “ Пералётныя – зімуючыя”. ( Першая група выбірае пералётных птушак, а другая – зімуючых)

Праводзіцца фізмінутка “ Пералётныя – зімуючыя”  ( Вучні рухамі рук імітуюць пералёт птушак, а калі аседлыя ці зімуючыя, то прысядаюць)

Гульня “ Самыя  самыя” ( Вучні выступаюць з паведамленнямі, якія падрыхтавалі да ўрока). ( Сл 8-9)

Пытанні:

-         Самай маленькай птушкай ў свеце з’яўляецца  ( калібры)

-         Самай маленькай птушкай у Беларусі з’яўляецца ( каралёк)

-         Чэмпіёнам па колькасці пер’я з’яўляецца ( лебедзь)

-         Самая хуткая птушка (стрыж)

-         Самая гаварлівая птушка ( папугай жако)

-         Глыбока нырае ( імператарскі пінгвін)

Па старонках Чырвонай кнігі. Сл.  10 -11

-         Назва гэтай птушкі пайшла ад слова палохаць ( пугач).

-         Брат бусла, які жыве ў гушчары і рэдка пападае чалавеку на вочы. ( чорны бусел)

-         Гэтая птушка ўмее добра плаваць з першага дня жыцця і лічыцца рэкардсменам па колькасці пер’я ( лебедзь)

-         Гэтая птушка лічыцца сімвалам любві да роднага краю ( журавель)

Прыказка. Не патрэбна салаўю залатая клетка, а патрэбна зялёная галінка ( вучні тлумачаць сэнс прыказкі).

Віктарына.  1 пытанне – 3 адказы.

1.     Для чаго дзяцел барабаніць па дрэве?

-         Дзюбу чысцьць;

-         Камусьці штосьці паведамляе;

-         Цікавіцца музыкай.

2.     Чаму ў жураўля нараджаецца заўсёды толькі адно птушаня?

-         Адкладвае толькі адно яйка;

-         Моцнае птушаня забівае слабога;

-         Птушаня, якое вылупілася першым выкідвае з гнязда іншыя яйкі.

3.     Чаму страус хавае ў пясок галаву?

-         Ад страху;

-         Вызваляецца ад паразітаў;

-         Шукае ежу.

4.     Хто з птушак лепшы танцор?

-         Паўлін;

-         Гусь;

-         Журавель.

Абмеркаванне экалагічнай сітуацыі:

Ніна нечакана ўбачыла ў кустах гняздо птушкі, у якім ляжала 3 маленькіх яечкі. Яна асцярожна ўзяла адно, палюбавалася ім, а потым вярнула яго на месца. Ці добра паступіла дзяўчынка? 

Вынік ўрока. А цяпер скажы, дружок,

                        Чым запомніўся ўрок?

                        Што раскажаш дома маме?

                        Падзяліся зараз з намі.

( Вучні дзеляцца ўражаннямі ад урока)

Д/з.Прачытаць артыкул, адказаць на пытанні

Чалавек і свет 2 кл.

Тэма: Змеі і яшчаркі.

Мэта: - фарміраваць у вучняў канкрэтныя ўяўленні пра змей і яшчарак, іх асаблівасцях  і павадках, значэнні ў прыродзе і для чалавека;

-         Дапамагчы ўсвядоміць сувязь паміж будовай цела жывёл і іх ладам жыцця; развіваць лагічнае мысленне, уменне працаваць з падручнікам;

-         Выхоўваць станоўчыя адносіны да гэтых жывёл;

Ход урока

1.     Арганізацыйны момант.

Падарыце ветлівую ўсмешку сябрам  і выкажыце пажаданні на дзецям і ўроку.

2.     Праверка д/з.

Гульня “ Настаўнікі – вучні”. ( узаемаправерка ведаў у парах) Узаемаацэнка.

Гульня “ Так ці не “

-         Жабу і рапуху называюць земнаводнымі, таму што жыве ў вадзе. ( Не)

-         Рапухі добра плаваюць ( Не)

-         Жабы і рапухі абараняюцца з дапамогай  зубоў і кіпцюроў ( Не)

-         Рапуха чаротавая занесена ў Чырвоную кнігу Беларусі ( Так)

-         Жабы і рапухі зімою не спяць ( Не)

-         Жабы могуць лятаць ( Так)

-         У даўнія часы жабу апускалі ў збанок, каб не скісала малако ( Так)

-         У французаў азёрная жаба лічыцца дэлікатэсам. ( Так)

Заданне на кемлівасць. Гэты прадмет неабходны для плавання. Яго прыдумалі амаль 100 гадоў назад. У аснову пакладзены асаблівсці будовы задніх ног жабы. ( Ласты)

Дык каго мы ўжо даследавалі? Наш клас зноў ператвараецца ў даследчую лабараторыю.  А каго мы сёння будзем даследаваць, адгадайце па апісанні. Яны плаваюць, ныраюць, поўзаюць, выратоўваюць людзей, знішчаюць шкодных насякомых. Аб кім гэта?  ( Паўзуны)

Чаму гэтых жывёл так называюць? ( За спосаб перамяшчэння). Ці правільна вы адказалі на пытанне, мы даведаемся на працягу ўрока ў ходзе вывучэння тэмы.

Да змей людзі адносяцца па рознаму: адны не любяць іх, другія імі зачараваны. Чаму так? Якіх адносін да сябе заслугоўваюць ?

Актуалізацыя ведаў. А што вы ведаеце пра змей і яшчарак? ( Адказы дзяцей)

Работа з артыкулам.  ( Работа ў групах).

Адказаць на пытанні:

-         Які мае выгляд?

-         Чым харчуецца?

-         Дзе пасяляецца?

-         Хто з’яўляецца ворагамі?

-         Адносіны да чалавека

-         Якую карысць прыносіць?

( Ад кожнай групы выступае вучань, які паведамляе вынікі работы групы)

Вуж ( Сл.2)

§  Цёмная спіна, Дзве жоўтыя плямы на галаве.

§  Жыве каля рэк, на лугах, у лесе.

§  Харчуецца жабамі, мышамі.

§  Ворагі – барсук, бусел, чапля, вожык.

§  Для чалавека пагрозы не мае.

§  Карысць: знішчае мышэй, служыць ежай для іншых жывёл.

Гадзюка ( Сл.3)

§  На спіне праходзіць зігзагам цёмная паласа.

§  У зараслях хмызняках

§  Харчуецца мышамі, насякомымі.

§  Ворагі – бусел, вожык

§  Укус смяротны для чалавека.

§  Яд выкарыстоўваюць як лякарства.

Яшчарка ( Сл.4)

§  Мае 4 нагі, хутка бегае.

§  Можа адкідаць хвост.

§  Доўгі язык ( 10 см).

§  Харчуецца насякомымі.

§  Халаднакроўная.

§  Зімой упадае ў спячку.

§  Мяняе скуру.

§  Прыносіць карысць.

Рубрыка “Цікава ведаць” ( Паведамленні дзяцей)

Самая ядавітая змяя. ( Кобра) ( Сл.5)

Самая доўгая змяя. ( Пітон) ( Сл.6)

Якія паўзуны водзяцца ў Беларусі? ( Яшчарка жывародная, зялёная, гадзюка, вуж, вераценніца, чарапаха)

Правілы бяспечных паводзін.

Гадзюка ніколі не нападае першай. Яна можа ўкусіць толькі для самаабароны, калі на яе нападуць ці наступяць.

-         Трэба хадзіць ціха, змяя пачуе крокі і сама папаўзе.

-         Калі змяя запаўзе ў палатку каб пагрэцца, не рабі рэзкіх рухаў. Яна сама ўцячэ.

-         Калі укусіла змяя, то трэба налажыць жгут вышэй раны, адсмактаць яд і звярнуцца да “ хуткай дапамогі”.

-         Пацярпеўшага трэба палажыць і даваць многа піць вады.

Вынік урока

 Дамашняе заданне. Прачытаць артыкул і адказаць на пытанні

Тэсты " Чалавек і свет"2 клас

Тэст па тэме ” Прырода вакол нас”.

1. Дрэва, птушка, рыба – гэта… 

а) жывая прырода 

б) навакольны свет

в) нежывая прырода.

2. Якія ўмовы неабходны чалавеку для жыцця?

а) вада, ежа, святло, цяпло 

б) адзенне, ежа, святло, цяпло 

в) ежа, святло, цяпло, мэбля. 

3. Жывая прырода …

а) не дыхае, не харчуецца, не расце, не размнажаецца, не памірае.

б)  дыхае, харчуецца, расце, размнажаецца, памірае.

4. Сонца, вада, камень –гэта…

а) жывая прырода

б) нежывая прырода

5. Чалавек з’яўляецца часткай:

а) жывой прыроды;

б) нежывой прыроды.

Тэст па тэме ” Грыбы”

1. Баравік, падасінавік, апенькі – гэта:

а) ядомыя грыбы

б) ядавітыя грыбы

2. Грыбы – гэта:

а) расліны

б) асаблівая група жывых арганізмаў

 3. Пры зборы грыбоў неабходна:

а) браць старыя грыбы, бо яны вялікія

б) нельга браць незнаёмыя грыбы

4. Ядавітыя грыбы неабходна:

а) пакідаць

б) збіваць нагамі

5. Ядавіты грыб з зеленаватай аба белай шапачкай  - гэта :

а) сатанінскі грыб

б) бледная паганка

Тэст па тэме “ Паветра”

1 Якія уласцівасці паветра?

   1) праводзіць цяпло

   2) бясколернае

   3) мае пах

2. Калі ў памяшканні пахне дымам, гэта значыць :

   1) паветра забруджанае

   2) паветра мае пах дыму

   3) яно так заўсёды пахне

3. Чаму пад снегам не замярзаюць расліны зімою?

   1) снег -  гэта коўдра, у якой многа паветра, яно не прапускае  холаду

   2) цёплая зіма

5. Чаму зімою мы апранаем футра?

   1) прыгожа

   2) цёплая подбіўка

   3) паветра паміж варсінкамі не пропускае цяпло

6. З чаго складаецца паветра?

    1) кісларод, вуглякіслы газ

    2)  атмасфера

8. Як забруджваецца паветра?

    1) заводы і машыны

    2) расліны

9. Як ачысціць паветра?

   1) ставіць фільтры і насаджваць больш раслін

   2) забараніць машыны   

10. Знайдзі правільнае выказванне .

1) заводы і фабрыкі выкідваюць у атмасферу сажу і вуглякіслы газ

2) заводы і фабрыкі выкідваюць у атмасферу кісларод

3) заводы і фабрыкі не забруджваюць паветра 

Тэст па тэме “ Вада і яе  уласцівасці”

1.     Без чаго не могуць обходзіцца жывыя арганізмы?

А. вады і паветра   

Б.  цяпла і тэлевізара

     2. З якіх газаў складаецца вада?

А. кісларод і вуглякіслы газ

Б.   кісларод і паветра

3.     Якой уласцівасцю валодае вада, калі праз яе ты бачыш прадметы?

А.   непразрыстая

Б.   празрыстая

4.     Якога колеру вада?

А.   белага

Б.    бясколернага

5.     Ці мае чыстая  вада пах??

А. не              Б.   так

6.     Ці можа вада растварыць пясок?

А.  так           Б.  не

7.     Які смак мае вада?

А.  салодкая

Б.  не мае смаку

8. Якімі ўласцівасцямі валодае вада, калі яна расцякаецца?

А.   цякучасці

Б.   разліва

9. Якую форму мае вада?

А.   круглую

Б.  форму таго, у чым знаходзіцца

10. Чаму вільготныя рэчы высыхаюць?

А.   вада расцякаецца

Б.   вада выпараецца

Тэст па тэме   “Глеба”

1. Верхні рыхлы пладародны слой зямлі, пакрыты расліннасцю – гэта:

а) пясок

б) глеба

 в) гліна

2. Якія рэчывы ўваходзяць у састаў глебы?

а) пясок, гліна, вада, паветра, перагной,

б) солі, шкло, пясок

3. Падкрэслі жыхароў глебы. 

а) расліны, рыбы, мікраарганізмы, мядзведзі, змеі, грыбы                 б) дажджавыя чарвякі, краты, насякомыя, лічынкі, мышы

4. Нельга дапускаць разрушэння і знішчэння пладароднага слоя, таму што:  

а) глеба дае корм раслінам і жывёлам;

б)глеба зберагае цяпло і вільгаць для раслін і жывёл;

в) глеба ачышчае ваду і паветра.

5. Выберы правільныя адказы:

а) расліны садзейнічаюць разбурэнню глебы. 

б) дажджавыя чарвякі разбураюць верхні слой пладароднай глебы. 

в) нельга разбураць слой апалага лісця, знішчаць насякомых, рваць вялікія букеты кветак.

Тэст па тэме “ Расліны – частка жывой прыроды”

1.Кветка, сабака, чалавек – гэта:  

а) жывая прырода

в) нежывая прырода.

2.Частка расліны, якая забяспечвае паветранае жыўленне расліны – гэта:

а) плод

б) ліст

3.Частка расліны, на якой  размешчаны лісты  - гэта :

а) сцябло

б) корань

4.Корань - гэта:

а) падземная частка

б) надземная  частка

5. Расліне для жыцця неабходны:

а) памяшканне, іншыя расліны, вазон.

б) вада, пажыўныя рэчывы, паветра, святло, цяпло

6.Назаві часткі раслін:

а)  сцябло, ліст, плод

в) корань, сцябло, ліст, кветка, плод

7. Значэнне кораня для расліны:

а) дзякуючы кораню расліна харчуецца і дыхае

б)  корань замацоўвае расліну ў глебе і здабывае харчаванне

8.Сцябло патрэбнае расліне, каб:

а) дастаўляць пажыўныя рэчывы ад кораня да іншых органаў

б) для прыгажосці

Тэст па тэме “Лекавыя расліны”

1. Крываўнік, трыпутнік, падбел – гэта:

а) ядавітыя расліны

б) лекавыя расліны

2. Збіраць лекавыя расліны неабходна:

а) у пачатку цвіцення ў сонечнае надвор’е

б) зрываць усю расліну

3. Трыпутнік лечыць:

а) прастуду і кашаль

б) раны

4. Крываўнік  дапамагае пры:

а) крывацёку

б) ранах і апёках

5. Пры зборы лекавых раслін неабходна пакідаць часчку:

 а) для прыгажосці

 б) для размнажэння

Тэст па тэме “Ядавітыя расліны”

1. Ядавітыя расліны:

А) воўчае лыка, мудранка, ландыш

Б) Воўчае лыка, трыпутнік, рамонак

2. Ядавітыя расліны

А) магу дакранацца, нюхаць, рваць кветкі

Б) не буду блізка падыходзіць

3. Воўчае лыка можна пазнаць:

А) па ружовых кветках, якія сядзяць проста на ствале, або па чырвоных пладах

Б) па лістах і таўшчыні сцябла

4. Знайдзі лішняе: блёкат, дурнап’ян, баршчэўнік, зверабой

А) баршчэўнік

Б) зверабой

5. Ядавітыя расліны для прыроды:

А) карысныя

Б) шкодныя

 Тэст па тэме  “Насякомыя”

1.Камар, муха, матыль, пчала, авадзень, мурашка – гэта

А) насякомыя

Б) паўзуны

2. Насякомыя падобныя тым, што яны:

А) лятаюць і поўзаюць

 Б) маюць 3 пары ног і насечкі на брушку

3. Неабходна беражліва адносіцца да пчол і чмялёў таму што:

А) яны ўпрыгожваюць прыроду

Б) пчолы і чмялі  павышаюць ураджай і апыляюць расліны

4. Каляровых матылькоў нельга лавіць, таму што яны

А) упрыгожваюць прыроду

Б) упрыгожваюць прыроду , з’яўляюцца рэдкімі, калі дакранешся, то сціраюцца лускавінкі на крыльцах  і  матылёк загіне

5. Я прайду міма мурашнікаў, таму што:

А) нельга з цікаўнасці раскідваць мурашнікі

Б) мурашак няма дома

Тэст па тэме “Рыбы”

1.сом, шчупак, карась , платва – гэта

А) змеі

Б) рыбы

2.Рыбы – гэта:

А) жывёлы, якія ўмеюць плаваць

Б) жывёлы, якія жывуць у вадзе, дыхаюць жабрамі, цела пакрыта луской і сліззю

3. Акунь, сом, шчупак – гэта

А) раслінаедныя рыбы

Б) драпежныя рыбы

4. Драпежныя рыбы для прыроды:

А) карысныя, бо з’ядаюць хворых і аслабленых жывёл

Б) шкодныя, бо балюча кусаюцца

5.Рыба камбала плоская, з вачамі на адзін бок – гэта прыстасаванне да умоў жыцця:

А) на паверхні вады

Б) на дне мора

Тэст па тэме “Земнаводныя”

1. Жабы,трытоны, рапухі – гэта

А) паўзуны

Б) земнаводныя

2. Жабы і рапухі - земнаводныя, таму што:

А) могуць жыць у вадзе і на сушы, цела пакрыта голай скурай, з дапамогай якой яны дыхаюць.

Б) маюць хвост

3 Усе земнаводныя нараджаюцца:

А) у вадзе

Б) на сушы

4. Перамяшчаецца на зямлі з дапамогай кароткіх слабых ног:

А) жабы

Б) рапухі

5.Жаб і рапух неабходна абараняць, таму што:

А) яны самыя безабаронныя жывёлы

Б) яны знішчаюць вялікую колькасць слізняў, вусеняў, шкодных насякомых

Тэст па тэме “Паўзуны”

1.Яшчаркі, змеі, вужы – гэта

А) земнаводныя

Б) паўзуны

2. Мае на галаве жоўтыя плямы

А)вуж

Б) гадзюка

3.Вуж, яшчарка, змяя – паўзуны, таму што:

А) поўзаюць, цела пакрыта сухой скурай, рагавымі лускавінкамі, дыхаць дапамагае скура і лёгкія

Б) актыўныя ў гарачую пару года

4.Размнажаюцца :

А) з ікрынак

Б) з адкладзеных яек

5. Усе дарослыя паўзуны драпежнікі:

А) так

Б) не

Тэст па тэме “Птушкі”

1.Паўлін, страус, верабей, ластаўка – гэта:

А) птушкі

Б) звяры

2. Птушкі  адрозніваюцца тым, што :

А) умеюць лятаць

Б) цела пакрыта пер’ем

3. Пугач, ястраб, дзяцел – гэта:

А) раслінаедныя птушкі

Б) драпежныя птушкі

4.Шпак, бусел, ластаўка, чапля – гэта:

А) зімуючыя птушкі

Б) пералётныя птушкі

5. Пералётныя птушкі  баяцца:

А) холаду

Б) голаду

6.Птушак патрэбна падкормліваць зімой:

А) каб птушкі прыляталі да жытла чалавека

Б) птушкам зімой не хапае корму, і яны могуць загінуць 

Тэст па тэме “Звяры”

1.Воўк, ліса, барсук – гэта:

А) звяры

Б) хатнія жывёлы

2. Звяры адрозніваюцца тым, што:

А) Жывуць у лесе

Б) цела пакрыта поўсцю і выкормліваюць дзіцянят малаком

3. Усе звяры падзяляюцца на:

А) раслінаедныя і драпежныя

Б) раслінаедныя, драпежныя і ўсёедныя

4.Якое млекакормячае з’яўляецца сімвалам Беларусі?

А) бусел

Б) зубр

5.Якія жывёлы маюць патрэбу ў ахове чалавека?

А)усе жывёлы

Б) толькі тыя, што занесены ў Чырвоную кнігу 

Тэст па тэме “Клопат пра сваё здароўе”

1. Рэжым дня патрэбна выконваць :

А) каб паспець паснедаць

Б) каб захаваць і ўмацаваць здароўе

2. Каб захаваць зубы здаровымі, трэба чысціць іх:

А) 1 раз на дзень

Б) 2 разы на дзень

3. Пасля заняткаў у школе трэба:

А) адпачыць на свежым паветры

Б) адразу паглядзець тэлевізар

4. Вітамін С утрымліваецца:

А) у печані, у жаўтку яйка, у рыбе, малочных прадуктах

Б) больш за ўсё ў свежай шыпшыне, лімонах, чорных парэчках

5. Пры падрыхтоўцы дамашняга задання патрэбна:

А) выканаць іх як мага хутчэй, каб паспець больш пагуляць на вуліцы

Б) рабіць перапынкі, выконваць акуратна

па тэме “Сям’я”

1.Сям’я – гэта:

А) людзі і іх жывёлы

Б) родныя людзі, якія жывуць разам

2. Даход сям’і – гэта:

А) усе грошы, заробленыя членамі сям’і

Б) грошы, якія зарабіў тата

3. Заработная плата- гэта:

А) грошы, заробленыя мамай і татам

Б) грошы, заробленыя мамай, татам, бабуляй і дзядулем

4. Расход – гэта:

А) грошы, якімі аплачваюць тавары і паслугі

Б) Грошы, якія расходуе бабуля і дзядуля

5. Як можна эканоміць грошы ў сямейным бюджэце:

А) не купляць прадукты харчавання і лекі

Б) своечасова выключаць ваду і электрычнасць,  беражліва адносіцца да адзення і абутку

Чалавек і свет (2 кл)

Тэма:  Звяры. Клопат звяроў аб сваіх дзіцянятах.

Мэта: - засваенне вучнямі паняцця” звяры”, уяўлення аб разнастайнасці  

          звяроў;

-         засваенне канкрэтных уяўленняў аб найбольш распаўсюджаных звярах у Беларусі, іх ладзе жыцця, харчаванні, клопаце аб патомстве.

-         актуалізаваць патрэбнасць вучняў у гуманных адносінах да звяроў.

Ход урока.

I.                   Арганізацыйны момант.

Верш-вітанне:

Празвінеў званок, мы пачнем урок.

Будзем працаваць - хочам многа знаць.

II.                Праверка д/з. ( Слайд 1)

    Зараз праверым, як уважліва дома вы чыталі артыкул  аб птушках .

Я прапаную вам “Пытанні з капялюшыка”.

1.     У якой птушкі моцная дзюба і доўгія ногі? (Бусел)

2.     Якія птушкі любяць паласавацца несалёным салам?( Сініца)

3.     Якая птушка самая маленькая ў свеце?( Калібры)

4.     Якая птушка глыбей за ўсіх можа ныраць?( Пінгвін)

5.     Якая птушка самая маленькая ў Беларусі?( Каралёк)

6.     Якая птушка ўмее хутка бегаць?( Страус)

7.     Якая птушка чэмпіён па колькасці пер’я?( Лебедзь)

8.     Якія  птушкі занесены ў Чырвоную кнігу Беларусі? ( Пугач, чорны бусел, журавель, вадзяны верабей, лебедзь)

9.     Як называюцца вучоныя, якія даследуюць птушак?( Арнітолагі)

 ( Самаацэнка з дапамогай святлафораў).

А зараз я запрашаю пагуляць у гульню “ 2 – 3 – ці лішні”. ( Слайд 2)

Муха, павук, пчала.

Жаба, рапуха, яшчарка.

Зязюля, шчука, платва.

Вуж, гадзюка, вожык.

- Каго з прапанаваных жывёл мы яшчэ не даследавалі? (Вожыка).

- Да якой групы жывёл адносіцца вожык? ( Звяры)

- Як вы думаеце, якая тэма ўрока?( Вучні вызначаюць тэму і задачу ўрока). (Слайд 3) ( Прагназуемы вынік работы)

Мы сёння будзем маленькімі даследчыкамі, а наш клас – даследчай лабараторыяй.

III. Тэма і задача ўрока. Актуалізацыя ведаў пра звяроў.

- А што вы ведаеце пра звяроў? ( Дзе жывуць? На якія групы дзеляцца ў залежнасці ад харчавання? Якія бываюць па велічыні?)

(Адказы дзяцей )

Работа над  тэмай:

-         Прачытайце артыкул на старонцы 101-102 і знайдзіце адказ на пытанне чым падобныя ўсе звяры і што яшчэ цікавае вы даведаліся пра звяроў?)                          ( Работа ў парах). ( Адказ на пытанне)

Фізмінутка.  Гульня “ Сцяжынка, купіна, сонца” (Дзеці выконваюць пэўныя рухі: ідуць, прысядаюць уверх падымаюць  пальчыкі).

IV. А зараз адгадайце загадкі:( Загадкі пра вожыка і вавёрку).

1.  Мышак ловіць, ды не кіска ён.

Лісты носіць, ды не паштальён.

Каб лісе не трапіць на зубок,

У калючы скруціцца клубок. ( Вожык)

2.  Маленькі рыжанькі звярок

Ён па дрэвах скок – паскок. ( Вавёрка)

Работа ў групах па плану: ( Дзеці чытаюць артыкулы “Вожык” і “ Вавёрка” і шукаюць адказы на пытанні)

Які мае выгляд?

Дзе жыве?

Чым харчуецца?

Якое значэнне ?

( Дзеці чытаюць артыкулы “Вожык” , “ Вавёрка” і запаўняюць табліцу)                     ( Слайды 4-6)  (1 вучань з кожнай групы прэзентуе выкананне задання).

Пытанні	Вожык
Які выгляд?
Дзе жыве?
Чым харчуецца?
Якое значэнне?

Пытанні	Вавёрка
Які выгляд?
Дзе жыве?
Чым харчуецца?
Якое значэнне?

Рубрыка “Крыніца адкрыцяў” - З якімі крыніцамі інфармацыі можна было папрацаваць дома, каб выканаць заданні ў групах?

(Прадстаўленне па групах вучнямі заданняў, якія рыхтавалі да ўрока).

1  група. Намаляваць звяроў.

2  група. “ У каго хто?”                        3  група. “Звярыныя хаткі”                 

У мядзведзя –   ( медзведзяняты)         Мядзведзь -   ( бярлога)

У лісы –             ( лісяняты)                    Ліса -              (нара)

У ваўка –            ( ваўчаняты)                 Воўк -              (логава)

У зайца –            (зайчаняты)                  Вавёрка -         (гняздо гайно)

У барсука –        (барсучаняты)              Барсук -           ( нара)   

У зубра -             ( зубраняты)                 Бабёр -              ( хатка)

4  група «Якія звяры ў казках”

Палахлівы, як …( заяц)

Хітры, як…          ( ліса)

Галодны, як …     (воўк)

Касалапы, як…     (мядзведзь)

Працавіты, як…    (вавёрка)

Дужы, як…            (леў)

5 група. “ Яны занесены ў Чырвоную кнігу”.

1.     Буры мядзведзь вельмі асцярожны, спрытны, магутны драпежнік. Можа цягнуць груз 500 кілаграмаў. Умее хутка бегаць, плаваць і добра ловіць рыбу. Вельмі любіць ягады, плады, мёд, зерне, арэхі. Можа нават задраць лася ці аленя.

2.     Барсук лічыцца самым чыстаплотным зверам. Каля нары і ў нары ў яго заўсёды парадак. Увосень ад’ядаецца і засынае, але спіць чутка, паесць і зноў засынае. Харчуецца мышамі, вужамі, насякомымі.

3.     Зубр – гэта магутны звер. Хутка бегае і раптоўна спыняецца. Дзе паміж дрэў пройдуць яго рогі – пройдзе і сам зубр. Ходзяць статкам. Зімою з-пад снегу дастаюць зялёныя пасевы. У гады вайны зубры былі амаль знішчаны.

4.     Памерам рысь  як вялікі сабака. Важыць да 25 кг. Жыве ў густых хвойных лясах, добра лазіць па дрэвах. На вушах доўгія варсінкі. Хвост кароткі з «абрубленым» канцом. Вельмі густая прыгожая поўсць пятністай афарбоўкі.  Зімою лапы абрастаюць поўсцю і становяцца падобнымі на лыжы, дзякуючы чаму рысь не правальваецца ў снег. Заднія лапы ступаюць у след пярэдніх як у ката.

V. Рэфлексія. Гульня “Не памыліся”.

-         Што выратоўвае вожыка ад ворагаў? ( Калючкі)

-         Што служыць вавёрцы рулём?( Хвост)

-         Чыё лакамства мёд і ягады? (Мядзведзя)

-         Хто жыве ў нары? ( Ліса, барсук)

-         Ці можна карову і авечку назваць млекакормячымі? (так)

-         Якой жывёле паграджала небяспека ў час вайны? (Зубр)

Самаацэнка работы на ўроку.

VI. Д/З. Прачытаць артыкул, адказаць на пытанні.  Падрыхтаваць паведамленні па тэме “Звяры”.

Беларуская мова 3 кл.

Тэма: Дзейнік – галоўны член сказа.Параект “ Восень”

Мэта: - даць агульнае паняцце пра дзейнік;

- фарміраваць уменне знаходзіць дзейнік па сэнсавым пытанні;

- развіваць каліграфічныя навыкі, вусную мову;

- выхоўваць любоў да роднай прыроды.

Абсталяванне: лісткі з дрэў для самаацэнкі, картачкі са словамі, малюнкі восені, лісткі для груп, падручнік, памяткі для самаацэнкі, камп’ютар.

Ход урока.

1.     Арганізацыйны момант.

Усмешкі сябрам і гасцям.

Загадка. У жоўтай спадніцы ідзе маладзіца.

                 Дзе яна ступае, там лісток ападае. ( Восень)

Мы сёння будзем вітаць восень. ( малюнкі восені)

Лісток.   Восень вам дорыць каляровы лісток.

-         А за што вы любіце восень? ( адказы дзяцей)

-         Якія святы мы адзначаем увосень? (адказы дзяцей)

-         Добрымі адказамі парадуеце сваіх матуль.

Памятка. У гэтым годзе мы ўпершыню ацэньваем свае веды ў балах, звярніцеся да памяткі і выберыце бал, на які ты мяркуеш сёння спрацаваць.              ( каб не забыцца, напішы на лістку)

Алімпіяднае заданне. (Дзіяна рыхтуецца да алімпіяды, прапаную ёй выканаць алімпіяднае заданне), а мы з вамі праверым дамашняе заданне.

Праверка д/з.

- Восень хоча праверыць вашу памяць і цікавіцца, якую тэму мы вывучалі на мінулым уроку?

- Што трэба было навучыцца дома? ( навучыцца правільна чытаць клічныя сказы і ставіць знакі прыпынку). ( Франтальна).

- Хто склаў свае клічныя сказы на тэму “ Восень”

Каліграфічная хвілінка. ( Вітаем сшытак)

Восень запрашае пагуляць. Яна задумала гук, і прапануе яго адгадаць.

Праводзяцца гульні “ Так ці не”, “ Пасябруй з гукам”, “ Назаві літару” (злучэнне).     Гук – літара – словы – сказ. Чый сказ найбольш спадабаўся?

Даследчы метад.

Восень пагубляла словы і просіць вашай дапамогі. Пр. 105 у парах( уставіць прапушчаныя словы) Тлумачым кожны сказ.( Словы і пытанні)

Тэма новая ці знаёмая? ( у 2 класе і на уроках р.я, удакладняем, як называюцца на р.м - подлежащее).

- хто ведае, як называюцца словы на беларускай мове? (Вывад + правіла)

Тэма ўрока. ( настаўнік адкрывае на дошцы)

Задача ўрока. ( вучні і ўдакладняе настаўнік)

- Запішыце адзін сказ на выбар. Праверка    Каму зразумела?

Фізмінутка. (для вачэй, для артыкуляцыі)

У групах. Восень цікавіца, ці ўмееце вы складаць сказы?

Каб выканаць гэтае заданне, нам неабходна падзяліцца на групы.

З якіх дрэў лісты прыляцелі? ( выбіраем ліст)

Выкананне задання ў групах (кіраўнік і знак гатоўнасці групы)

Складаем сказы і ставім на табло.

-Якія літары прапушчаны? ( Арфаграфічная падрыхтоўка)

- Чаго яшчэ не хапае ў сказах? (кропкі)

Схемы сказаў. ( Паказваем рукой). Знайдзіце дзейнік.

Даказаць, што галоўны член сказа.

Запіс аднаго сказа на выбар. ( Узаемаправерка)

Хто добра працаваў у групах?    Хто сам умеў знайсці дзейнік?   Як?                   ( Узаемаправерка)

Заданні на выбар.

6б.     – пр.108

7-8 б.- скласці сказы.

9-10б. – скласці невялікі тэкст ( 3-4 сказы).

Апорныя сл: залатая, воблакі, лёгкі, камбайн, блішчыць, ападае, адлятаюць.

Падкрэсліць дзейнік.

Праверка выканання заданняў.

Ацэнка – памяткі ( узаемаацэнка, самаацэнка)

- Паглядзіце ў акно, якія змены адбыліся ў прыродзе?

- А ці адбыліся змены ў вас? ( у пачатку ўрока не ведалі, а цяпер ведаем)

- Як вам найбольш спадабалася працаваць?

- А каму было камфортна сёння на ўроку?

Д\з. Пр 109, або скласці свае сказы пра хатніх жывёл “Хатняя школа”

Тэсты “ Чалавек і свет” 3 клас

Тэст па тэме «Луг»

1. Як называецца ахоўная афарбоўка божых каровак?

А)Адпуджваючая  Б) заступніцкая  в)папераджальная

2. Які ланцуг харчавання характэрны для луга?

А)Асіна заяц воўк

Б)Травы мыш лісіца

в)Асака камар страказа

3. Якія дзеянні чалавека могуць быць небяспечныя для луга?

-1 спальванне сухой травы

- 2падсяванне насення каштоўных траў

- 3ўнясенне угнаенняў

-4 выпас жывёлы

4. Жыццё якія жывёлы звязаны з лугам?

гусь ,бабёр,лісіца ,дзяцел

5.Якія з гэтых раслін растуць на лузе?

Канюшына, раска, гарлачык,

Тэст па тэме: «Жыццё лесу»

1) Якія расліны ўтвараюць верхні ярус ?

А) Дрэвы Б) Хмызнякі в) Травы

2) Якія расліны ўтвараюць ніжні ярус у лесе?

А) Травы Б) Хмызнякі в) Дрэвы

3) Якая птушка не з'яўляецца насякомаеднай?

А) Попаўзень Б) Дзяцел в) Сава

4) Які звер не з'яўляецца ўсяедным?

А) Мядзведзь Б) Кабан в) Алень

5) Што дапамагае караням дрэў ўсмоктваць з глебы ваду?

А) Травы Б) Грыбы в) Хмызнякі

6) Які лясны звер лічыцца драпежнікам?

А) Мыш Б) Ліса в) Заяц

7) Якое жывёла не сілкуецца жалудамі?

А) Палёўкі Б) Кабан в) Івалга

8) Працягнем ланцуг сілкавання: хвоя - караед - ...

А) Лясная мыш Б) Дзяцел Ув Лось

9) Працягнем ланцуг сілкавання: Жолуд - палёўка - ...

А) сава Б) Вавёрка в) Дрозд 

Тэст па тэме “Балота”

1.Чем ўмовы жыцця на балоце адрозніваюцца ад умоў жыцця ў лесе?

а) На балоце растуць дрэвы.

б) На балоце заўсёды лішак вільгаці і недахоп кіслароду.

2. Чаму балота з'яўляецца прыродным згуртаваннем?

а) Таму што тут могуць жыць некаторыя расліны і жывёлы.

б) Таму што тут жывуць расліны і жывёлы, якія цесна звязаныя паміж сабой ланцугамі харчавання і прыстасаваныя да існуючых умоў.

3.Якія з пералічаных прыкмет належаць росянцы.

Невялікі, высокі; чырванавата-зялёны колер, жаўтлявы колер; невялікія лісточкі, буйныя лісточкі; лісточкі пакрытыя валасінкамі з буйнымі бурбалкамі на канцах, клейкі сок; сілкуецца казуркамі, сілкуецца як звычайнае расліна.

4. Падкрэсліце, якія з пералічаных прыкмет належаць журавінам.

Травяністая расліна, хмызняк; сцябло сцелецца, сцябло тонкі; буйныя лісце; дробныя лісточкі, ягады чырвоны, ягады бардовыя.

5.Устаў прапушчаныя словы ў кожны ланцуг харчавання.

____________ ____________ -жаба-

- _______________

Расліна - камар - ______________ - _________________ - белы бусел

Тэст «Карысныя выкапні»

1.Сустракаецца па ўсёй Беларусі і выкарыстоўваецца ў ганчарстве

Пясок , гліна, торф

2. Да гаручых карысных выкапняў адносіцца:

А) торф Б) гліна У) граніт Г) мармур

3. Для атрымання мінеральных угнаенняў чалавек выкарыстоўвае:

А) граніт Б) вугаль У) пяску Г) калійная соль

4. Для будаўніцтва дамоў часцей за ўсё выкарыстоўваюць

А) пясок Б) вапняк У) мел

5. Якія ўласцівасці характэрныя для гліны

А) не мае паху Б) мае своеасаблівы пах

6. Які карысны выкапень лічыцца “чорным золатам”

А) граніт Б) калійная сольУ) каменны вугаль Г) нафта

ТЕСТ ПА ТЭМЕ «Вадаём”

1. Расліны вадаёма гэта ...

 цімафееўка, пастуховая сумка, гарлачык белы

2. Санітары прэсных вадаёмаў лічыць ...

А. рака, бяззубкі, клоп-водомерка, жук-плавунец

3. Будаўнік хатак і плацін на прэсных вадаёмах з'яўляюцца ...

А. людзі

Б. чаплі

В. бабры

4. З вадаёмамі звязана жыццё ...

А. берасцянак, пліскі, соек

Б. чапляў, качак

В. цецерукоў, соў

5. Вадаём называюць прыроднымзгуртаванем, таму што ...

А. у ім багатая разнастайнасць раслін, якія служаць ежай жывёлам

Б. у ім разнастайныя жывыя істоты, якія цесна звязаныя паміж сабой

Тэст па тэме «Дзікарослыя і культурныя расліны»

1. Як завуць расліны, якія ніхто не саджаў і за якімі ніхто не даглядае?

 вулічныя, дзікія, дзікарослыя

2. Як завуць расліны, якія чалавек вырошчвае ў садзе, поле, агародзе?

Вулічныя, хатнія, культурныя

3. Выберы хмызняк, які не з'яўляецца культурным.

Агрэст, ляшчына,абляпіха

4. Знайдзі групу, у якой пералічаны толькі пладовыя дрэвы.

абрыкос, персік, сліва, вішня

яблыня, рабіна, парэчка, маліна

груша, вішня, каштан, клён

5. Знайдзіце травяністую расліну, якая не з'яўляецца культурнай.

крапіва,кукуруза, авёс

6. Знайдзіце групу, у якой пералічана толькі агародніна.

маліны, парэчкі, агрэст, суніцы

цыбуля, памідоры, радыска, агурок

жыта, часнык, агурок, чарніцы

7. Знайдзі групу, у якой пералічаны толькі збожжавыя культуры.

абляпіха, рабіна, рыс, кукуруза

лён, пшаніца, бавоўна, маліна

жыта, ячмень, авёс, проса

Тэст па тэме «Дзікія і хатнія жывёлы»

1. Як завуць жывёл, якіх людзі разводзяць і выкарыстоўваюць у гаспадарцы?

Пакаёвыя, хатнія, культурныя

2. Як завуць жывёл, якія самі здабываюць сабе ежу, ладзяць жыллё, выводзяць патомства?

Самастойныя, лясныя, дзікія

3. Знайдзі жывёлу, ад якой чалавек атрымлівае поўсць.

Авечка, конь

4. Выберыце прадукты, якія чалавек атрымлівае ад курэй.

яйкі, мяса, пух, пер'е

мяса, воўну, яйкі

яйкі, мяса, малако, пер’е

6. Прадукты, якія чалавек атрымлівае ад каровы.

малако, сыр, пух

тварог, смятана, сала

мяса, малако, кефір

7. Знайдзі дзікую птушку.

Варона, курыца, індычка

Тэст па тэме «Чырвоная кніга.

1. Закончы вызначэнне: «Чырвоная кніга - кніга, якая змяшчае звесткі ...»

пра рэдкія расліны

аб зніклых раслінах і жывёлах

аб рэдкім і зніклыя расліны і жывёлы

2. Чаму для гэтай кнігі абраны чырвоны колер?

гэта прыгожы колер

гэта яркі сігнал

гэта сігнал небяспекі

3. Знайдзі расліна, якое занесена ў Чырвоную кнігу.

Лотас, чарот, асака

4. Знайдзі звера, які занесены ў Чырвоную кнігу.

Слон, зубр, алень

4. Знайдзі птушку, якая занесена ў Чырвоную кнігу.

-кряква качка, пелікан, шэры журавель

5. Знайдзі казурка, якое занесена ў Чырвоную кнігу.

Страказа,божая кароўка,жук-алень

6. Як называецца раслінаЧырвонай кнігі.

венерын чаравічак, лотас, сасна

8. Знайдзіце выказванне, якое ставіцца да правіл сяброў прыроды.

Які выпаў з гнязда птушанят трэба забіраць дадому.

У лесе трэба выконваць цішыню.

Матылі трэба лавіць сачок.

Т у р н і р   « Знаўцы     роднай     мовы

Сцэнарый   мерапрыемства   па   беларускай   мове у 3 класе.

Мэты: развіваць творчае мысленне, пазнавальны інтарэс, узбагачаць слоўнікавы запас, выхоўваць павагу да Беларусі  i  беларускай мовы.

                                     Ход урока        

Уступную гутарку можна пачаць з пытання: для чаго патрэбна людзям мова? Пасля абагульнення выказванняў вучняў настаўнік прапануе паслухаць паведамленне аднакласніка:

 - Мова ўзнікла даўным-даўно, сотні тысяч гадоў таму назад. Першабытныя людзі аб’ядноўваліся ў групы, каб паляваць на звяроў,  лавіць рыбу, вырабляць прылады працы, будаваць жыллё. Каб усё гэта рабіць разам, яны павінны былі разумець адзін-аднаго. Так узніклі першыя словы. З цягам часу жыхароў планеты станавілася  ўсё больш  і больш. Кожны народ прыдумваў свае словы і ствараў сваю мову. Кожны народ ад іншых у першую чаргу  адрозніваецца сваёй мовай.  У рускага народа – руская мова, у нямецкага – нямецкая, у японцаў – японская, у беларусаў – беларуская. Калі мы забудзем сваю мову, перастанем на ёй размаўляць,  перастане існаваць народ. І з карты свету знікне наша Беларусь. Памятайце пра гэта.

Пасля дзецям прапануецца даказаць што яны ведаюць і любяць сваю родную мову і пагуляць у гульню . Педагог дзеліць клас на дзве каманды: "Сонейка"  і "Вясёлка".

1 -ы гейм «Далей-далей»

Кожнай камандзе даюцца заданні. Дзеці выконваюць іх вусна. За кожны правільны адказ прысуджаецца 1 бал.

                                  Картка з заданнямі для каман­ды "Сонейка"

1.  Як называецца наша родная мова?

2.  Назавіце другую літару алфавіта.

3.  Назавіце літары беларускай мовы, якія абазначаюць галосныя гукі.

4.  Колькі літар у слове ліпень?

5.  3 якой літары пішацца сказ?

6.  Назавіце слова з супрацьлеглым значэннем слову гарачы.

7.  Адгадайце загадку: Не куст, а з лiсточкамi, не кашуля, а пашыта

8.  Як перанесці слова сон?

9.  Падбярыце  роднасныя  словы да слова  лес.

10.    Назавіце прыметы яблыка.

Картка з заданнямі для каманды "Вясёлка"

1.  3 якой літары пішуцца імёны людзей?

2.  Назавіце пятую літару алфавіта.

3.  Колькі галосных гукаў у бела­рускай  мове?  Назавіце іх.

4.  Колькі літар у слове ідзе?

5.  Назавіце слова з супрацьлеглым значэннем слову высокі.

6.  Як яшчэ можна назваць сябра?

7. Адгадайце загадку:  Невялiчка, рыжавата, а хвост доўгi i калматы, на дрэве жыве i шышкi грызе

8.  Як перанесці слова ехаць?

9.    Падбярыце  роднасныя  словы да слова сад.10.        Назавіце прыметы сунічкі.

Настаўнік падводзіць вынікі першага гейма.

2-і гейм «Схованкі»

Знайдзiце i запiшыце словы, якiя схавалiся ў прыведзеных словах.

                а) народ                   г) Эдзiк

                б) ножка                  д) зязюля

                в) Пiлiпка                е) маскарад.

За кожны правільны адказ  ка­манды атрымліваюць 1 бал.

3-і гейм «Конкурс капітанаў»

Заданне каля дошкі выконваюць па аднаму вучню ад каманды.

Калі заданне зроблена правільна, каман­дзе прысуджаецца 5 балаў, а калі ёсць памылка, — 3.

Картка з заданнямі для каман­ды "Сонейка"

1. Падзяліце словы  для пераносу: прыбіраць, намалюю, яма.

2. Складзіце са слоў сказы:
Ніна, школы, дамоў, прыйшла, са;
маме, Галя, дапамагае, ферме, на

Картка з заданнямі для каманды "Вясёлка"

1.     Падзяліце словы для пераносу: бярозка, спяваю, ішоў.

2.    Складзіце са слоў сказы:
плывуць, па, хмаркі, небе;
двары, на, лужыны, замёрзлі.

У гэты час  каманды адгадваюць загадкі . За кожную  правільна адгаданую загадку – 1 бал.

Потым падлічваюцца  балы кож­най  каманды  за  два геймы.

Музычная пауза

Камандзе « Сонейка» неабходна праспяваць песенькі, у якіх сустракаецца  назва расліны,  а камандзе « Вясёлка” – назва жывёлы.

3- і гейм

Замест лiчбаў на гэтым цыферблаце стаяць лiтары, а лiчбы змешчаны ўнiзе. Камандам неабходна паспрабаваць разабрацца ў лiчбах, i  прачытаць iмёны i прозвiшчы двух народных паэтаў Беларусi.

                                                   

                 8.1.10.4        10.2.7.4.6.4.3        8. 10.2.5.          10.11.6.4.12.9.

За  правільна  выкананае заданне  ка­манда атрымлівае  5 балаў

4-ы гейм

Разгадайце рэбусы:

                                                                                       ,,

а)   ЛО          б)  АЧ        в)       м = нь        г)  РЫБА        СЬ         д)   ША

       ГА                Р                8                                                                 ТА

За  кожны  правільна  адгаданы  рэбус   ка­манды   атрымліваюць  3 балы.

Потым падлічваюцца  балы кож­най  каманды  за  чатыры  геймы.

5-ы гейм

              Закончыце прыказкі:

а) Жыццё пражыць - …                 г) Век жыві - ..

б) Красавік з вадою, …                 д) Адна галава добра, а

в) Ваўкоў баяцца - …                   е) Цішэй едзеш - …

За кожны правільны адказ прысуджаецца  2  балы.

Вынікі турніра

Падлічваюцца балы, падводзяцца вынікі гульні, узнагароджваюцца самыя актыўныя вучні з кожнай каманды.

Тема. В гостях у «Журавлика»

Цель: научить решать лингвистические задачи, научить анализировать задание, формировать умение разгадывать ребусы, совершенствовать умение решать анаграммы; закрепить понятие многозначные слова;

Ход занятия 
1. Организационный момент: 
- Вы любите ходить в гости? Почему? 
- Сегодня вы в гостях у «Журавлика», причём необычного. Мне хочется, чтобы вас заинтересовали конкурсные задания, и вы перестали перед ними робеть. При этом вы познакомитесь с интересными явлениями русского языка. Чтобы справиться с заданиями, вам придётся проявить трудолюбие, настойчивость.
3.  –ударение. 
Незнайка не может расставить ударения.

1) Верба, гребень, звонят 
2) Ворота, крапива, досуг. 
3) Щавель, взяла, красивее. 

 Найти, какую птицу называют лесной кошкой:
А)Сорока 
Б) Дрозд 
Г) Сова 
Д) Кукушка 
Е) Иволга 
Демонстрируются изображения птиц, выясняется, какие мнения у ребят. Могут быть два варианта: иволга (за то, что кричит как кошка, и сова, поедающая грызунов)
Физминутка. Под музыку (народная песня) дети двигаются по классу. 
Когда музыка замолкает, все должны замереть. 
 – вирус. 
– К сожалению , среди людей часто часто встречается «заболевание» - неграмотность. Из-за этого их трудно понять. Так произошло и с письмом мальчика из лагеря. 
«Здесь чюдный лук, и я лижу. Кругом лиса, а рядом кросивый прут. На днях в лесу я нашёл грусть и очень был доволен. Когда отрят идёт в паход, я зопеваю песню». 
После работы в парах по проверке текста, сверяем количество ошибок. 

8.  – лексика (словарный состав). Под какой буквой находится слово, имеющее одно значение: 
А) овсянка; 
Б) адмирал; 
В) медведица; 
Г) норка; 
Д) носорог. 
Правильный ответ: В) медведица – одно значение.

9.  – корень . 
Найдите слова, родственные слову «ВОДА». Сколько их ? 
Дождик льет – кругом вода, 
Мокнут столб и провода, 
Мокнут кони и подвода, 
Дым над крышами завода. 
От бегущих быстрых вод 
Задрожал водопровод, 
Протекает небосвод – 
А по лужам у ворот 
Дети водят хоровод. 
А) 8 Б) 3 В) 7 Г) 5 Д) 2 
* Резервное задание. 
В русском языке встречаются СЛОВА-ПЕРЕВЕРТЫШИ, которые читаются как слева направо, так и при обратном чтении (справа налево). Среди значений таких слов есть лишнее. Найди его. 
А) прибыль; Б) повар на корабле; В) огнестрельное оружие; 
Г) музыкальный инструмент; Д) плод огородного растения. 
* В нашем классе есть фамилия –перевёртыш КАЗАК. 
11. Подведение итогов: 
- Какой опыт вы приобрели на этом занятии? Что понравилось? Будете ли вы участвовать в конкурсе? Стоит ли бояться таких заданий? Сколько ваших предположений

«Здесь чюдный лук, и я лижу. Кругом лиса, а рядом кросивый прут. На днях в лесу я нашёл грусть и очень был доволен. Когда отрят идёт в паход, я зопеваю песню». 
й подтвердилось?

«Здесь чюдный лук, и я лижу. Кругом лиса, а рядом кросивый прут. На днях в лесу я нашёл грусть и очень был доволен. Когда отрят идёт в паход, я зопеваю песню». 
«Здесь чюдный лук, и я лижу. Кругом лиса, а рядом кросивый прут. На днях в лесу я нашёл грусть и очень был доволен. Когда отрят идёт в паход, я зопеваю песню». 
А) овсянка; 
Б) адмирал; 
В) медведица; 
Г) норка; 
Д) носорог. 

А) овсянка; 
Б) адмирал; 
В) медведица; 
Г) норка; 
Д) носорог. 

Дождик льет – кругом вода, 
Мокнут столб и провода, 
Мокнут кони и подвода, 
Дым над крышами завода. 
От бегущих быстрых вод 
Задрожал водопровод, 
Протекает небосвод – 
А по лужам у ворот 
Дети водят хоровод.

 Дождик льет – кругом вода, 
Мокнут столб и провода, 
Мокнут кони и подвода, 
Дым над крышами завода. 
От бегущих быстрых вод 
Задрожал водопровод, 
Протекает небосвод – 
А по лужам у ворот 
Дети водят хоровод. 

Тэма : Фразеалагізмы

1 заданне. Растлумач фразеалагізмы.

Рукой падаць. Трымаць язык за зубамі. Як вавёрка ў калясе. Не ў сваёй талерцы. Як снег на галаву. Распускаць рукі. Віламі па вадзе пісана.

2 заданне. Злучы стрэлкамі фразеалагізмы з іх значэннем.

 Вушы натапырыць -                                   хутка

Адным махам -                                             гаварыць абы – што

Душа ў душу -                                              адпачыць

Языком малоць -                                          дружна

Перавесці дух -                                             насцярожыцца

3 заданне. Раздзялі выразы на дзве групы.

Ва ўвесь дух; праз дзень калоду; зламаўшы галаву; нага за нагу; на ўсе манаткі; з усіх ног; адным махам; адна нага тут, другая там.

4 заданне.

Устаў у сказы фразеалагізмы.

У гэтым годзе ў лесе было ягад…

У час навальніцы дзеці баяліся грому і сядзелі …

Віця вывучыў правіла, што …

Мама …, калі гаварыла, што хутка будзе дождж.

Мікола выканаў заданне, што …

( камар носа не падточыць, як у ваду глядзела, ад зубоў адлятала, як мыш пад мятлою, як насеяна)

5 заданне Гульня “ Хто больш запомніў фразеалагізмаў”

Беларуская мова 3 кл.

Тэма: Дзейнік – галоўны член сказа.Параект “ Восень”

Мэта: - даць агульнае паняцце пра дзейнік;

- фарміраваць уменне знаходзіць дзейнік па сэнсавым пытанні;

- развіваць каліграфічныя навыкі, вусную мову;

- выхоўваць любоў да роднай прыроды.

Абсталяванне: лісткі з дрэў для самаацэнкі, картачкі са словамі, малюнкі восені, лісткі для груп, падручнік, памяткі для самаацэнкі, камп’ютар.

Ход урока.

1.     Арганізацыйны момант.

Усмешкі сябрам і гасцям.

Загадка. У жоўтай спадніцы ідзе маладзіца.

                 Дзе яна ступае, там лісток ападае. ( Восень)

Мы сёння будзем вітаць восень. ( малюнкі восені)

Лісток.   Восень вам дорыць каляровы лісток.

-         А за што вы любіце восень? ( адказы дзяцей)

-         Якія святы мы адзначаем увосень? (адказы дзяцей)

-         Добрымі адказамі парадуеце сваіх матуль.

Памятка. У гэтым годзе мы ўпершыню ацэньваем свае веды ў балах, звярніцеся да памяткі і выберыце бал, на які ты мяркуеш сёння спрацаваць.              ( каб не забыцца, напішы на лістку)

Алімпіяднае заданне. (Дзіяна рыхтуецца да алімпіяды, прапаную ёй выканаць алімпіяднае заданне), а мы з вамі праверым дамашняе заданне.

Праверка д/з.

- Восень хоча праверыць вашу памяць і цікавіцца, якую тэму мы вывучалі на мінулым уроку?

- Што трэба было навучыцца дома? ( навучыцца правільна чытаць клічныя сказы і ставіць знакі прыпынку). ( Франтальна).

- Хто склаў свае клічныя сказы на тэму “ Восень”

Каліграфічная хвілінка. ( Вітаем сшытак)

Восень запрашае пагуляць. Яна задумала гук, і прапануе яго адгадаць.

Праводзяцца гульні “ Так ці не”, “ Пасябруй з гукам”, “ Назаві літару” (злучэнне).     Гук – літара – словы – сказ. Чый сказ найбольш спадабаўся?

Даследчы метад.

Восень пагубляла словы і просіць вашай дапамогі. Пр. 105 у парах( уставіць прапушчаныя словы) Тлумачым кожны сказ.( Словы і пытанні)

Тэма новая ці знаёмая? ( у 2 класе і на уроках р.я, удакладняем, як называюцца на р.м - подлежащее).

- хто ведае, як называюцца словы на беларускай мове? (Вывад + правіла)

Тэма ўрока. ( настаўнік адкрывае на дошцы)

Задача ўрока. ( вучні і ўдакладняе настаўнік)

- Запішыце адзін сказ на выбар. Праверка    Каму зразумела?

Фізмінутка. (для вачэй, для артыкуляцыі)

У групах. Восень цікавіца, ці ўмееце вы складаць сказы?

Каб выканаць гэтае заданне, нам неабходна падзяліцца на групы.

З якіх дрэў лісты прыляцелі? ( выбіраем ліст)

Выкананне задання ў групах (кіраўнік і знак гатоўнасці групы)

Складаем сказы і ставім на табло.

-Якія літары прапушчаны? ( Арфаграфічная падрыхтоўка)

- Чаго яшчэ не хапае ў сказах? (кропкі)

Схемы сказаў. ( Паказваем рукой). Знайдзіце дзейнік.

Даказаць, што галоўны член сказа.

Запіс аднаго сказа на выбар. ( Узаемаправерка)

Хто добра працаваў у групах?    Хто сам умеў знайсці дзейнік?   Як?                   ( Узаемаправерка)

Заданні на выбар.

6б.     – пр.108

7-8 б.- скласці сказы.

9-10б. – скласці невялікі тэкст ( 3-4 сказы).

Апорныя сл: залатая, воблакі, лёгкі, камбайн, блішчыць, ападае, адлятаюць.

Падкрэсліць дзейнік.

Праверка выканання заданняў.

Ацэнка – памяткі ( узаемаацэнка, самаацэнка)

- Паглядзіце ў акно, якія змены адбыліся ў прыродзе?

- А ці адбыліся змены ў вас? ( у пачатку ўрока не ведалі, а цяпер ведаем)

- Як вам найбольш спадабалася працаваць?

- А каму было камфортна сёння на ўроку?

Д\з. Пр 109, або скласці свае сказы пра хатніх жывёл “Хатняя школа”

Бел. мова. ( 3 кл.)

Тэма: Род назоўнікаў. (Праект “На рыбалцы”).

Мэта: - стварыць умовы для знаёмства назоўнікаў па родах;

-         фарміраваць уменне вызначаць род назоўнікаў;

-         выхоўваць беражлівыя адносіны да жывёл.

Ход урока.

1.     Арганізацыйны момант.

Адгадайце загадку.

Як толькі выходны дзянёк настае,

Ён вуды і снасці збірае свае.

І досвітам раннім на бераг ідзе,

і ціха спускаецца к цёмнай вадзе.(Рыбак). Сл.1.

-Ці любіце вы лавіць рыбу? Можа хто раскажа,якую рыбу яму пашанцавала злавіць?

-Мы сёння пабудзем у ролі рыбака і з дапамогай сваіх ведаў будзем лавіць рыбу. Згодны

2.     Актуалізацыя ведаў.

Рака, рыбак, бераг, рак, рыба, хваля. Сл.2.

Выпісаць словы назвы жывых і нежывых прадметаў. (Работа ў групах).

Праверка з дапамогай ключа. Сл.3.( Самаацэнка). ( 1 бал)

3.     Каліграфія пісьма.

Гульня “ Адгадай гук”, “ Пасябруй з гукам”. ( Дзеці адгадваюць гук, які задумаў настаўнік, тым самым даюць яму характарыстыку).

Гульні “ Назаві словы” , “ Назаві літару і яе сяброў”. ( Дзеці называюць літару і іншыя літары з тым жа злучэннем. Прапісваем літару па ўзоры на табліцы) .

-Падбярыце роднасныя словы да слова Рыба. ( Калектыўная работа).

-Знайдзіце лішняе слова, якое не адпавядае схеме (кор, суф, канч.)Чым цікава слова рыбалоў?

Конкурс на самы прыгожы сказ. ( Дзеці па чарзе складаюць сказы , выкарыстоўваючы дадзеныя словы) . Сл.4. ( Лепшы сказ запісваем у сшыткі).

-Знайдзіце аснову сказа. Назавіце словазлучэнні.

(Самаацэнка 2 балы)

4.     Арфаграфічная размінка.

-Якое правіла схавалася?  Дзеці самастойна выконваюць № 8. Падкрэсліць арфаграмы.  ( Узаемаправерка). ( Самаацэнка 2 балы).

-Назавіце назоўнік. Па чым вы пазналі? Што вы ведаеце пра назоўнік? Сл 5.

( Абагульненне ведаў пра назоўнік) ( Схема ).

- Якое слова тут новае? ( род). - А можа хто адразу скажа, што яно абазначае?

- Прачытайце заданні 52 і 53 і папробуйце разабрацца, да якога роду адносяцца назоўнікі? ( Работа ў парах).

Якая тэма урока?  Якая задача? Што будзем вучыцца?( Вызначаць род назоўнікаў).( Сл.6)

- Правіла. ( У парах)

5.Фізмінутка “ Хмаркі плачуць…”

6.Работа над тэмай. ( Самаацэнка 3 балы).

Пр. 54. ( Калектыўная работа). Называем арфаграмы.

Пр. 55. ( Выбарачнае пісьмо). ( Самастойная работа) . Праверка калектыўна.

Работа з сігнальнымі картачкамі па вызначэнні роду назоўнікаў. ( Настаўнік называе словы, вучні вызначаюць род і паказваюць картачку).

Вада, паплавок, вядро, рыбак, сонца, вуда…

(Самаацэнка за ўрок) Настаўнік ацэньвае актыўнасць.

7.Рэфлексія. сл.7.

- Я навучыўся…

-Мне было цікава…

- Я не зразумеў…

- Я хацеў бы… сл.8

7. Д/з. Пр.56, правіла.

Ахова рыбы.

- Мы неаднаразова гаварылі, што жывёлам неабходна наша дапамога. А як вы думаеце, як чалавек можа дапамагчы рыбам? ( Зрабіць палонку, не лавіць сеткамі, не забруджваць вадаёмы, не глушыць рыбу).

Литературное чтение 3 кл.

Тема: В. Бианки « Терентий – тетерев».

Цели: - создать условия для знакомства со сказкой В.Бианки « Терентий – тетерев»;

         - развивать навыки правильного орфоэпического чтения на русском языке, чтения по ролям;

         - воспитывать бережное отношение и любовь к природе.

Ход урока.

1.     Организационный момент.

- Угадайте по описанию, кто сегодня нам будет помогать учиться?

Кто это угадай – ка :

Седая хозяйка

Тряхнёт перинки,

Над миром пушинки? ( Зима) слайд1.

- За что вы любите зиму?

Зима приготовила для вас подарки, но сначала надо выполнить её задания и ответить на все её вопросы.

2.     Речевая разминка. Слайд 2.

Все засыпала дорожки,

Разукрасила окошки,

Радость детям подарила

И на санках прокатила.

Используя маски настроения, читаем четверостишие с различной интонацией. ( Грусть, страх, радость, удивление)

- Как вы думаете, какая интонация лучше всего соответствует стихотворению? ( Чтение ещё 1 раз).

3. Проверка д/з. Слайд 3.

- Зима хочет послушать, как вы подготовили д/з и провести конкурс на лучшего чтеца.( Вопросы ). Самооценка. Подведение итогов конкурса чтецов.

4. Тема и задача урока.

Отгадайте загадку.

Очень красивый лесной петушок,

Красные брови, как гребешок.

Хвостик косицами, чёрные перья,

Любит весною танцы, веселье.

Песни поёт, говорят, что токует,

Знаешь ли ты птицу такую? ( Тетерев). Слайд 4.

(Сообщение темы и задачи урока).

- А что вы знаете о тетеревах? ( Ответы)

- Как вы думаете, как им живётся зимой?( Ответы).

Прогноз.-  По названию и иллюстрации  догадайтесь, какой жанр этого произведения?

- Попробуйте предположить, о чём будет сказка?

- Как вы думаете, как она закончится?

Первичное чтение учителем.

Прогноз. – Сбылись ли ваши предположения?

Какое было настроение? ( Маски)

5. Работа над текстом.

1.Чтение – разведка. Прочитать текст и найти непонятные слова.                           ( Словарная работа)

6. Физминутка. Снег идёт…Слайд 5.

Чтение – буксир  Ответить на вопросы. ( В парах).

Чтение по ролям.

Характеристика героев. Лиса какая?   Куница какая? ( Работа в группах). Слайд 6.

Словарик чувств.

Подписать иллюстрацию словами из текста. ( Работа над выразительностью).

Работа над беглостью. ( Отрывок « Прятки», « Догонялки», «Финиш».)

Инсценировка. Как крадётся лиса.

Викторина по сказкам.

Рефлексия.

Я узнал, что…

Мне понравилось…

Я хотел бы узнать…

                               

Літаратурнае чытанне 3 кл.

Праект “ Гуканне вясны”

Тэма: П.Рунец “ Вясна прыйшла”.

Мэта: - стварыць умовы для знаёмства з апавяданнем П.Рунца “ Вясна   прыйшла”;

-         развіваць навыкі выразнага чытання,складаць план тэксту;

-         выхоўваць любоў да прыроды, імкненне рабіць добрыя справы.

Ход урока.

1.Арганізацыйны момант. Сл.1

Адгадайце загадку.

Чараўніца да нас завітала –

Усё ажыло, заспявала. ( Вясна).

-Які сёння дзень?( апошні дзень зімы)

- Якая пара года хутка наступіць?

Сёння на ўроку мы будзем гукаць вясну.

2.Гукавая размінка. Сл.2

Чытанне 4 радкоў верша з рознай інтанацыяй.( Сум,  радасць, страх, здзіўленне).

Снегавік быў і знік.

Бачу я з акенца:

Сакавік, сакавік

Грэецца на сонцы!

Якая інтанацыя найлепш адпавядае нашаму вершу? Чаму вы так лічыце?

Чытанна яшчэ раз з правільнай інтанацыяй.( Радаснага здіўлення).

3. Праверка дамашняга задання. Сл3.

- Якая маска адпавядае настрою верша?

Конкурс на лепшага чытача.

Пытанні:

-         Якія пачуцці ўзніклі пры чытанні верша?

-         Як вясну сустракаюць птушкі?

-         Як ты разумееш апошнія 2 радкі?

-Як вы думаеце, хто перамог у конкурсе ? Самаацэнка.

4. Прыкметы вясны. Сл.4

- За што вы любіце вясну? Зараз мы правядзём конкурс “ Прыкметы вясны”. Пераможа той, хто назаве найбольш прыкмет вясны.( Дзеці па чарзе называюць прыкметы).

5. Тэма і задача ўрока.Сл.5.

Вясна задаволена і дазваляе вывучаць новую тэму. – Сёння мы будзем чытаць апавяданне П.Рунца “ Вясна прыйшла”.

Першае чытанне настаўнікам.

-         Які настрой узнік у вас падчас чытання твора? ( Маскі настрою).

6. Фізмінутка.

7. Работа над тэкстам.

Чытанне – “разведка”. Прачытаць тэкст і знайсці незразумелыя словы.

Адкажыце на пытанні. ( работа ў парах).

Тытанне “Сам сабе” і падзяліць тэкст на часткі.

Чытанне “ Буксір” да слова “ Стоп”, ( Калектыўная работа па падзелу тэксту на часткі). – Якую назву можна даць кожнаму ўрыўку?

Складанне плана.

-Для чаго мы складалі план тэксту?

з дапамогай плана дома лягчэй будзе вучыцца пераказваць тэкст.

План.Сл 6.

Прыказкі.  Сл.7.

-Прачытайце прыказкі і паспрабуйце растлумачыць іх сэнс.

Хто не працуе , таму не шанцуе.

Хто любіць працаваць, той не будзе доўга спаць.

-Якія яшчэ прыказкі аб працы вы ведаеце?

Работа ў групах. Сл 8. ( Картачкі).

-         Якія веснавыя малюнкі ў прыродзе? Вясна якая?

-         Якія гукі можна пачуць у прыродзе? Гукі вясны?

( вясёлая,сонечная, звініць, бяжыць, ляцяць,спявае,светлая, маладая, даўгачаканая, клапатлівая, зялёная, журчыць, крычаць, зелянее,свеціць расце…)

8.Рэфлексія. Сл.9.

- Я даведаўся…

- Мне было цікава…

- Я не зразумеў…

- Я хачу …

9.Д/з Навучыцца чытаць і пераказваць.

Матэматыка 2 кл

Праект “ Лясная школа”

Тэма:     Простыя задачы на знаходжанне аднімаемага.

Мэта:-   Пазнаёміць з простымі задачамі на знаходжанне аднімаемага;                                       

-         замацоўваць уменне параўноўваць двухзначныя лікі;

-         удасканальваць вылічальныя навыкі і навыкі рашэння задач вывучаных відаў;

-         выхоўваць пачуццё дабрыні і ўзаемадапамогі.

Праект: Лясная школа.

Абсталяванне: Лясная школа, лес, прыклады з памылкамі, слова ЗАДАЧА, квадраты, пісьмо,святлафоры, малюнкі звяроў, камп’ютар

                                          Ход урока.

1.     Арганізацыйны момант.

Настаўнік:

-         Нам прыйшло пісьмо, а адкуль яно, вы здагадаецеся, калі адгадаеце загадку.

Багатыр стаіць багаты, ён частуе ўсіх рабят.

Ваню – суніцамі, Таню – чарніцамі,

Машу – арэшкам, Дашу – сыраежкай. (Лес)

Як вы думаеце, хто нам яго прыслаў? ( Звяры).

-         А ці хацелася б вам даведацца, аб чым яны нам пішуць? ( Так).

( Настаўнік чытае пісьмо).

-         Дарагія рабяты! Пішуць вам вучні “Лясной школы”. У нас здарылася бяда: наш настаўнік захварэў . Просім вашай дапамогі.

-         Ну што, рабяты, ці гатовы вы дапамагчы жыхарам “Лясной школы?”    

                             На ўроку мы сягоння

                             Дапамогу шлём звярам.

                             За актыўную работу

                             Яны “дзякуй” скажуць нам.

2.     Праверка д/з. Назваць прыклады з адказамі…. Як рашылі задачу?

3.     Каліграфія пісьма. Рашэнне доўгага прыкладу :

9+3-6+5-2+5=

Пісьмо ліку з апорай на ўзор. ( Ацэнка нахілу лічбаў).

4 .  Гульня “ Чырвоны лік”. Дзеці па чарзе называюць прыклады з адказам 14. Паўтараем табліцу па складу ліку 14 з апорай на нагляднасць.

Практыкаванне на развіццё зоркасці “ Палічы квадраты”.

Практыкаванне “ Знайдзі памылкі” ( дзеці знаходзяць памылкі ў прыкладах і выпраўляюць іх . Вызначаюць тэму ўрока)

                16+4= 19                            36-6=30

                42-40=2                             70-20=40

                50+20= 80                          49+1= 60

Тэма  ўрока Задача  ( Вызначаем задачу ўрока) Ацэнка п і а                                  ( прагнастычная).

     Давайце разам прачытаем, аб чым просяць лясныя жыхары.( Дзеці чытаюць тэму ўрока “ Задача”).

-              Так, сапраўды, мы сёння будзем дапамагаць вучням “ Лясной школы” рашаць задачы.

Работа ў пары па вываду тэмы ўрока  і спрабуюць рашыць задачу. Калектыўная работа па тэме №1. Работа ў групах ( дыферэнцыраваныя заданні) 1 гр. –паляна прыкладная, 2 гр. – задач, 3 гр. – камп’ютарная. Фізмінутка музычная. Праверка выканання заданняў у групах. Ацэнка заданняў з дапамогай святлафораў (узаемаацэнка)

  Ацэнка ў сшытку  ( рэтраспектыўная )

Рэфлексія.

-         Чаму навучыліся?

-         Малайцы! Вы сёння вельмі добра папрацавалі на ўроку, набылі новыя веды, дапамаглі вучням “ Лясной школы”.

-         Як вы думаеце, дзякуючы чаму мы так многа паспелі выканаць за ўрок?  (Дружна працавалі).

-         Лясныя жыхары кажуць вам “ дзякуй” за дапамогу і спадзяюцца, што сяброўства з вамі будзе працягвацца.

Д/з.№1,2(89)                                                           

Настаўнік : Шалкевіч Т.Г.

Тэма:    Беларусь- мая Айчына

Мэта: -   замацаваць і пашырыць веды вучняў аб прыродзе Беларусі,   бела-

             рускіх святах, песнях, прыказках і прымаўках, народных прыкметах;

-         выхоўваць цікаўнасць да гісторыі Беларусі, беражлівыя адносіны да 

 прыроды, любоў да роднага краю.

Ход урока.

1.     Арганізацыйны момант.

     - На календары восень, і хоць восеньскае сонца грэе слаба, я думаю, сонейка сагрэе нас сваім цяплом і наш урок, я спадзяюся, будзе таксама цёплым і добрым.

     А зараз мы з вамі пагуляем у гульню . Устаньце, калі ласка тыя, хто прыйшоў сёння ў школу з добрым настроем . А зараз я запрашаю  ўстаць тых, хто любіць пазнаваць новае, невядомае . А цяпер  устаньце тыя, у каго многа сяброў. І ўрэшце станьце ў круг тыя, хто жыве ў Рэспубліцы Беларусь.

    Усе мы розныя, але колькі ў нас агульнага. ( 1 слайд)

2. Тэма і задача ўрока.

    - Паслухайце, калі ласка, верш, які будзе эпіграфам да нашага ўрока і паспрабуйце здагадацца, аб чым мы сёння будзем гаварыць. (Вучань чытае верш).

                                       Жытнёвае поле, лясы і азёры,

                                       Крынічанька ў лузе і ў небе жаўрук.

      Услухайся толькі; усё тут гаворыць:

Люблю цябе, Белая, Белая Русь.

 -Мы сёння будзем гаварыць пра Беларусь. ( 2 слайд).  Да нас на ўрок прыйшла дзяўчынка Васілінка. Яна падрыхтавала заданні і хоча  правесці з вамі конкурс “ Знатакі роднага краю”. (3слайд). За правільныя адказы атрымаеце ад Васілінкі ў паджарунак асеннія лісты.

1 конкурс “ Мая Беларусь.” ( 4 слайд)

- Колькі абласцей у Беларусі?

- Пералічы і пакажы на карце абласныя гарады.

-З якімі краінамі мяжуе Беларусь?

-Назавіце дзяржаўныя сімвалы РБ.

-Які горад з’яўляецца сталіцай?

-Як узнікла назва горада Мінск?

-Якое дрэва найбольш распаўсюджана ў Беларусі?

-Якіх знакамітых людзей Беларусі вы ведаеце?

     2 конкурс “Беларусь мая сінявокая». ( 5 слайд).

- Чаму Беларусь называюць сінявокай?

- Якія буйныя рэкі працякаюць у Беларусі?

- У якія моры яны ўпадаюць?

-Якія азёры ёсць у нашай краіне?

( Ацэнка Васілінкі).

Вучаніца чытае верш . ( 6 слайд).

3 конкурс “Народныя прыкметы”. ( 7слайд)

Заданне выконваецца ў групах.

1 група – з прапанаваных народных прыкмет выбраць тыя, па якіх можна пазнаць, што будзе добрае надвор’е;

2 група выбірае тыя, якія ўказваюць на дрэннае надвор’е.

   Акрамя прапанаваных народных прыкмет, дзеці называюць свае.

Кроплі расы раніцай вісяць на траве –…              ( чакай дажджу).

Чым буйнейшая раса,…                   ( тым гарачэйшы будзе заўтрашні дзень).

Дождж скрозь сонца – …                                        (чакай непагоды).

Дождж без ветру –…                                           ( да працяглай непагоды).

Калі пасля дажджу хутка выясніваецца – …     ( хутка зноў будзе дождж)                                            

На рацэ вада пеніцца –…                             ( праз дзень будзе дождж).

Вячэрні туман абвяшчае…                         ( на заўтра добрае надвор’е).

Камары “таўкуць кашку”…                                ( на добрае надвор’е).

Дружна скачуць і стракочуць конікі –…        ( чакай сонечнага дня)

Ластаўкі лятаюць нізка…                          ( на дождж)

Ластаўкі лятаюць высока…                      ( сонечна)

Кветкі моцна пахнуць…                            ( перад дажджом)

( Вучні спрабуюць растлумачыць, чаму такія прыкметы).

     4 конкурс “ Народныя песні”. ( 8 слайд)

-А ці любіце вы спяваць?

Зараз мы паслухаем, як добра вы ведаеце беларускія народныя песні.

(Настаўнік пачынае спяваць ,  дзеці пазнаюць песню і прадаўжаюць спяваць разам з настаўнікам).

1.     Ох, і сеяла Ульяніца лянок.

2.     Касіў Ясь канюшыну.

3.     У суботу Янка ехаў ля ракі.

4.     Ой, рэчанька, рэчанька.

5.     Ой, ляцелі гусі з броду.

Вучань чытае верш пра Беларусь. ( 9 слайд)

Фізмінутка для вачэй і дынамічная гульня.

5 конкурс “ Беларускія народныя гульні”. (10 слайд).

   Зараз вы з вамі развучым і пагуляем у беларускую народную гульню “ Да дзеда ў госці”.

     Сярод  удзельнікаў гульні выбіраюць дзеда Рыгора, астатнія – унукі.

Дарослы запрашае дзяцей паехаць ( пайсці ) у госці да дзеда Рыгора. Унукі дамаўляюцца, што яны будуць паказваць дзеду розныя рухі ( імітуючы дзеянні той ці іншай працы або ігры на музычным інструменце).

-         Добры дзень, дзед Рыгор,

Мы прыехалі з- за гор,

Павітацца каб з табою,

З доўгай белай барадою.

Каб ты быў заўжды здароў,

Не хадзіў да дактароў. 

 Дзед Рыгор адказвае: 

-         Добры дзень, мае вы дзеткі, вельмі рады я гасцям!

     Дзе ж вы, жэўжыкі, хадзілі?

     Што вы бачылі? Рабілі?

-         Што мы бачылі – не скажам, што рабілі? Мы пакажам.

Усе выконваюць пэўныя рухі. Напрыклад косяць сена, сякуць дровы, мыюць падлогу, граюць на дудцы ці гармоніку і г. д.

Вучаніца чытае верш  пра Беларусь ( слайд 11)

 6 конкурс “ Беларускія  святы”. ( 12 – 17 слайды)

-Якія беларускія святы вы ведаеце? ( Адказы дзяцей).

    А зараз паглядзіце ўважліва на экран і паспрабуйце здагадацца, якія беларускія святы там паказаны і што вы ведаеце аб тым, як яны святкуюцца?  

Каляды

-         святкуецца 6-7 студзеня;

-         каляднікі носяць калядную зорку;

-         водзяць “казу”, “мядзведзя”;

-         спяваюць калядныя песні;

-         пачастункі ад гаспадара;

-         зіма паварочвае на лета.

Масленіца

-         провады зімы;

-         святкуецца цэлы тыдзень;

-         сімвал свята – гарачыя і круглыя як сонца  бліны;

-         народнае гулянне;

-         спальваюць чучала зімы.

Дзень Незалежнасці

-         адзначаецца ў дзень вызвалення г. Мінска ад нямецкіх захопнікаў;

-         віншуюць ветэранаў;

-         канцэрт;

-         народнае гулянне.

Купалле

-         адзначаецца 6-7 ліпеня;

-         дзяўчаты плятуць вянкі;

-         спяваюць песні;

-         скачуць цераз касцёр;

-         шукаюць папараць – кветку.

Зажынкі

-         адзначаецца 21 ліпеня, на дзень  Пракопа Жняца ;

-         жатву пачынаюць раніцай;

-         калі сонечнае надвор’е, то добры ўраджай;

-         зерне з 1 снапа валодае цудадзейнай сілай;

-         спяваюць песні.

Дажынкі

-         канец жніва;

-         узнагароджваюць лепшых камбайнёраў і тых, хто працаваў на ўборцы жніва;

-         канцэрт;

-         выстава работ народных умельцаў;

-         народнае гулянне.

Гутара аб перадавіках жніва нашых земляках.

7 конкурс “ Народныя прыказкі і прымаўкі”. ( Слайд 19)

Заданне ў групах. 1 група выбірае прыказкі аб Радзіме, а 2 група – аб працы.

- Якая справа, такая і слава.

- Хочаш добра жыць, павінен працу любіць.

- Няма смачнейшай вадзіцы, чым з роднай крыніцы.

- Чалавек без Радзімы, што птах без пер’я.

- Прыйшла восень, работ восем.

- Запас бяды не чыніць.

- Чым у чужыне ў пярыне, лепш дома на мякіне.

8 конкурс “ Звяры нашых лясоў”.  (20  -  26 слайды).

А зараз правядзём конкурс загадак пра звяроў.

      1. Хто зімой халоднай

          Ходзіць па лесе злосны і галодны? ( Воўк).

2.     Нам патрэбны іголкі для шыцця,

А каму патрэбны іголкі для жыцця? ( Вожык).

     3.     Што за звер лясны,

             Прытаіўся ля сасны?

             І сядзіць сярод травы –

             Вушы вышай галавы.( Заяц).

           4. Хвост пушысты, мех залацісты.

               У лесе жыве, у вёсцы курэй крадзе. ( Ліса) .

   5. Хто на галаве лес носіць? ( Лось).

          6. Гучна, гучна зароў

              Цар пушчанскіх звяроў. ( Зубр).

   7. Па галінках скача, ды не птушка.

       Рыжую поўсць мае, ды не лісіца. ( Вавёрка).

( Ацэнка Васілінкі).

9 конкурс “ Нашы птушкі”. (27 – 29 слайды)

( Пазнай па апісанні).

1. Якую птушку лічаць сімвалам Беларусі? ( Бусел).

2.Чырванагрудыя прыгажуны прылятаюць да нас на зімоўку. ( Снегіры).

3. Гэтая птушка днём спіць, а ноччу вылятае на паляванне. ( Сава).

Рэфлексія.

- Я запомніў…

- Мне было цікава…

- Мне спадабалася…

- Я раней не ведаў…

( Вучні бяруць у рукі атрыманыя ад Васілінкі асеннія лісты іпачынаецца лістапад)          

Урок беларускай мовы ў 4 “ А “ класе. Настаўнік Шалкевіч Т. Г.

Тэма: Паясняльныя словы пры аднародных членах сказа. Замацаванне.

Мэта: -  стварыць умовы для замацавання ведаў аб ужыванні паясняльных                                      

              слоў пры аднародных членах сказа;

-         развіваць каліграфічныя навыкі, вусную мову;

-         выхоўваць любоў да маці, пазнавальную актыўнасць

                           Ход урока

1.     Арганізацыйны момант.

-         Якая пара года зараз за акном?  ( Восень).

-         Якое свята мы адзначалі на мінулым тыдні? ( Дзень маці).

-         Мы рыхтавалі святочны канцэрт, віншавалі матуль, а сёння , я думаю, вы парадуеце сваіх мам сваімі добрымі ведамі і прыгожымі адказамі.

-         Вы,  напэўна, заўважылі, што ў нашым класе лістапад. Абазначце лістком пэўнага колеру групу, у якой вы будзеце працаваць. ( Дзеці выбіраюць лісток чырвонага, жоўтага, зялёнага колеру адпаведна ўзроўню ведаў і выбранай групе).

-          Хтосьці непрыкметна будзе вам дапамагаць . А хто гэта, вы даведаецеся, калі выканаеце ўсе заданні.

2.     Актуалізацыя ведаў.

Заданні на картачках.

1 група – Дапоўніць сказ аднароднымі членамі сказа.

Вавёрка на зіму рыхтуе …

2 група – Паставіць знакі прыпынку ў сказе, падкрэсліць аднародныя члены сказа.

Вожык барсук і мядзведзь упадаюць ў спячку.

3 група – Нарысуй схему да сказа. Устаў знакі прыпынку, падкрэслі аднародныя члены сказа.

Чароды качак гусей шпакоў збіраюцца ў вырай.

( Праверка выканання задання з дапамогай ключа з выкарыстаннем ЭВМ).

( Настаўнік вешае на дошцы кляновы лісток з літарай в)

3.     Каліграфія пісьма.

     Настаўнік праводзіць гульню “ Адгадай гук” і “ Так або не”. Дзеці прабуюць адгадаць гук, які задумаў настаўнік , даючы характарыстыку гука ( галосны ці зычны, звонкі ці глухі, ці бывае цвёрды або мяккі, парны або няпарны).Настаўнік адказвае толькі “Так або Не”

   Каб падцвердзіць свае здагадкі, дзеці называюць словы, у якіх па іх меркаванні мог схавацца  адшукваемы гук. ( Настаўнік падцвярджае  або не іх словы).

    Зараз праводзіцца гульня “ Пасябруй з гукам”. Дзеці хорам яшчэ раз даюць характарыстыку гуку.

    Далей праводзім гульню “ Назаві сяброў літары”,  у ходзе правядзення якой вучні  называюць іншыя літары з такім жа злучэннем.

    Адшукваемы гук в і літары Вв. ( Настаўнік на дошцы  нагадвае правільнасць напісання літар і вешае на магнітную дошку узор літары в

    Калектыўная работа ў напісанні слоў і злучэнняў літар на дошцы.

    Састаўленне сказаў з выкарыстаннем запісаных слоў.

   Работа над сказам у групах:

1 гр. – Скласці сказы пра восень;

2 гр. – Скласці сказы з аднароднымі членамі;

3 гр.- Выпісаць са сказа словазлучэнні.

Праверка калектыўна.

( Настаўнік на дошцы вешае асінавы лісток з літарай о)

4. Тэма і задача урока. Настаўнік паведамляе тэму ўрока, вучні ставяць задачу ўрока.

    - А што вы ўжо ведаеце па дадзенай тэме? ( Адказы дзяцей).

Работа над тэмай:

    Практыкаванне 97.( Работа ў парах).   Растлумачыць пастаноўку знакаў прыпынку, знайсці словы, якія паясняюць аднародныя члены сказа. Правяраем выкананне задання.

    Практыкаванне 99.

( Настаўнік вешае ліпавы лісток з літарай с )

4.     Работа па развіццю мовы.

     Праводзіцца конкурс паміж дзвюмя камандамі “ Прыкметы восені”, які з’яўляецца падрыхтоўкай да творчага задання.

Удзельнікі конкурса  па чарзе называюць прыкметы восені. Падводзіцца вынік. ( Настаўнік вешае дубовы лісток з літарай е).

5.     Творчае заданне.

     Заданне выконваецца  ў групах з апорай на карціну “ Восень”.

1 гр. Скласці сказы пра восень;

2 гр. Скласці тэкст пра восень;

3 гр. Скласці тэкст пра восень, ужываючы сказы з аднароднымі членамі.

      Праверка  выканання задання ў групах.       ( Ацэнка выканання задання.)( Вывешваецца бярозавы лісток з літарай н).

6.     Рэфлексія.

     Каб атрымаць яшчэ адзін лісток з апошняй літарай, вам неабходна адказаць на апошняе пытанне : - Над якой тэмай працавалі  і чаму навучыліся

на ўроку? ( Адказы дзяцей). ( Вывешваецца лісток з літарай ь) Дапамагала восень.

          7. Д/ з. Практыкаванне 100.

Тэма:    Беларусь- мая Айчына

Мэта: -   замацаваць і пашырыць веды вучняў аб прыродзе Беларусі,   бела-

             рускіх святах, песнях, прыказках і прымаўках, народных прыкметах;

-         выхоўваць цікаўнасць да гісторыі Беларусі, беражлівыя адносіны да 

 прыроды, любоў да роднага краю.

Ход урока.

1.     Арганізацыйны момант.

     - На календары восень, і хоць восеньскае сонца грэе слаба, я думаю, сонейка сагрэе нас сваім цяплом і наш урок, я спадзяюся, будзе таксама цёплым і добрым.

     А зараз мы з вамі пагуляем у гульню . Устаньце, калі ласка тыя, хто прыйшоў сёння ў школу з добрым настроем . А зараз я запрашаю  ўстаць тых, хто любіць пазнаваць новае, невядомае . А цяпер  устаньце тыя, у каго многа сяброў. І ўрэшце станьце ў круг тыя, хто жыве ў Рэспубліцы Беларусь.

    Усе мы розныя, але колькі ў нас агульнага. ( 1 слайд)

2. Тэма і задача ўрока.

    - Паслухайце, калі ласка, верш, які будзе эпіграфам да нашага ўрока і паспрабуйце здагадацца, аб чым мы сёння будзем гаварыць. (Вучань чытае верш).

                                       Жытнёвае поле, лясы і азёры,

                                       Крынічанька ў лузе і ў небе жаўрук.

      Услухайся толькі; усё тут гаворыць:

Люблю цябе, Белая, Белая Русь.

 -Мы сёння будзем гаварыць пра Беларусь. ( 2 слайд).  Да нас на ўрок прыйшла дзяўчынка Васілінка. Яна падрыхтавала заданні і хоча  правесці з вамі конкурс “ Знатакі роднага краю”. (3слайд). За правільныя адказы атрымаеце ад Васілінкі ў паджарунак асеннія лісты.

1 конкурс “ Мая Беларусь.” ( 4 слайд)

- Колькі абласцей у Беларусі?

- Пералічы і пакажы на карце абласныя гарады.

-З якімі краінамі мяжуе Беларусь?

-Назавіце дзяржаўныя сімвалы РБ.

-Які горад з’яўляецца сталіцай?

-Як узнікла назва горада Мінск?

-Якое дрэва найбольш распаўсюджана ў Беларусі?

-Якіх знакамітых людзей Беларусі вы ведаеце?

     2 конкурс “Беларусь мая сінявокая». ( 5 слайд).

- Чаму Беларусь называюць сінявокай?

- Якія буйныя рэкі працякаюць у Беларусі?

- У якія моры яны ўпадаюць?

-Якія азёры ёсць у нашай краіне?

( Ацэнка Васілінкі).

Вучаніца чытае верш . ( 6 слайд).

3 конкурс “Народныя прыкметы”. ( 7слайд)

Заданне выконваецца ў групах.

1 група – з прапанаваных народных прыкмет выбраць тыя, па якіх можна пазнаць, што будзе добрае надвор’е;

2 група выбірае тыя, якія ўказваюць на дрэннае надвор’е.

   Акрамя прапанаваных народных прыкмет, дзеці называюць свае.

Кроплі расы раніцай вісяць на траве –…              ( чакай дажджу).

Чым буйнейшая раса,…                   ( тым гарачэйшы будзе заўтрашні дзень).

Дождж скрозь сонца – …                                        (чакай непагоды).

Дождж без ветру –…                                           ( да працяглай непагоды).

Калі пасля дажджу хутка выясніваецца – …     ( хутка зноў будзе дождж)                                            

На рацэ вада пеніцца –…                             ( праз дзень будзе дождж).

Вячэрні туман абвяшчае…                         ( на заўтра добрае надвор’е).

Камары “таўкуць кашку”…                                ( на добрае надвор’е).

Дружна скачуць і стракочуць конікі –…        ( чакай сонечнага дня)

Ластаўкі лятаюць нізка…                          ( на дождж)

Ластаўкі лятаюць высока…                      ( сонечна)

Кветкі моцна пахнуць…                            ( перад дажджом)

( Вучні спрабуюць растлумачыць, чаму такія прыкметы).

     4 конкурс “ Народныя песні”. ( 8 слайд)

-А ці любіце вы спяваць?

Зараз мы паслухаем, як добра вы ведаеце беларускія народныя песні.

(Настаўнік пачынае спяваць ,  дзеці пазнаюць песню і прадаўжаюць спяваць разам з настаўнікам).

1.     Ох, і сеяла Ульяніца лянок.

2.     Касіў Ясь канюшыну.

3.     У суботу Янка ехаў ля ракі.

4.     Ой, рэчанька, рэчанька.

5.     Ой, ляцелі гусі з броду.

Вучань чытае верш пра Беларусь. ( 9 слайд)

Фізмінутка для вачэй і дынамічная гульня.

5 конкурс “ Беларускія народныя гульні”. (10 слайд).

   Зараз вы з вамі развучым і пагуляем у беларускую народную гульню “ Да дзеда ў госці”.

     Сярод  удзельнікаў гульні выбіраюць дзеда Рыгора, астатнія – унукі.

Дарослы запрашае дзяцей паехаць ( пайсці ) у госці да дзеда Рыгора. Унукі дамаўляюцца, што яны будуць паказваць дзеду розныя рухі ( імітуючы дзеянні той ці іншай працы або ігры на музычным інструменце).

-         Добры дзень, дзед Рыгор,

Мы прыехалі з- за гор,

Павітацца каб з табою,

З доўгай белай барадою.

Каб ты быў заўжды здароў,

Не хадзіў да дактароў. 

 Дзед Рыгор адказвае: 

-         Добры дзень, мае вы дзеткі, вельмі рады я гасцям!

     Дзе ж вы, жэўжыкі, хадзілі?

     Што вы бачылі? Рабілі?

-         Што мы бачылі – не скажам, што рабілі? Мы пакажам.

Усе выконваюць пэўныя рухі. Напрыклад косяць сена, сякуць дровы, мыюць падлогу, граюць на дудцы ці гармоніку і г. д.

Вучаніца чытае верш  пра Беларусь ( слайд 11)

 6 конкурс “ Беларускія  святы”. ( 12 – 17 слайды)

-Якія беларускія святы вы ведаеце? ( Адказы дзяцей).

    А зараз паглядзіце ўважліва на экран і паспрабуйце здагадацца, якія беларускія святы там паказаны і што вы ведаеце аб тым, як яны святкуюцца?  

Каляды

-         святкуецца 6-7 студзеня;

-         каляднікі носяць калядную зорку;

-         водзяць “казу”, “мядзведзя”;

-         спяваюць калядныя песні;

-         пачастункі ад гаспадара;

-         зіма паварочвае на лета.

Масленіца

-         провады зімы;

-         святкуецца цэлы тыдзень;

-         сімвал свята – гарачыя і круглыя як сонца  бліны;

-         народнае гулянне;

-         спальваюць чучала зімы.

Дзень Незалежнасці

-         адзначаецца ў дзень вызвалення г. Мінска ад нямецкіх захопнікаў;

-         віншуюць ветэранаў;

-         канцэрт;

-         народнае гулянне.

Купалле

-         адзначаецца 6-7 ліпеня;

-         дзяўчаты плятуць вянкі;

-         спяваюць песні;

-         скачуць цераз касцёр;

-         шукаюць папараць – кветку.

Зажынкі

-         адзначаецца 21 ліпеня, на дзень  Пракопа Жняца ;

-         жатву пачынаюць раніцай;

-         калі сонечнае надвор’е, то добры ўраджай;

-         зерне з 1 снапа валодае цудадзейнай сілай;

-         спяваюць песні.

Дажынкі

-         канец жніва;

-         узнагароджваюць лепшых камбайнёраў і тых, хто працаваў на ўборцы жніва;

-         канцэрт;

-         выстава работ народных умельцаў;

-         народнае гулянне.

Гутара аб перадавіках жніва нашых земляках.

7 конкурс “ Народныя прыказкі і прымаўкі”. ( Слайд 19)

Заданне ў групах. 1 група выбірае прыказкі аб Радзіме, а 2 група – аб працы.

- Якая справа, такая і слава.

- Хочаш добра жыць, павінен працу любіць.

- Няма смачнейшай вадзіцы, чым з роднай крыніцы.

- Чалавек без Радзімы, што птах без пер’я.

- Прыйшла восень, работ восем.

- Запас бяды не чыніць.

- Чым у чужыне ў пярыне, лепш дома на мякіне.

8 конкурс “ Звяры нашых лясоў”.  (20  -  26 слайды).

А зараз правядзём конкурс загадак пра звяроў.

      1. Хто зімой халоднай

          Ходзіць па лесе злосны і галодны? ( Воўк).

2.     Нам патрэбны іголкі для шыцця,

А каму патрэбны іголкі для жыцця? ( Вожык).

     3.     Што за звер лясны,

             Прытаіўся ля сасны?

             І сядзіць сярод травы –

             Вушы вышай галавы.( Заяц).

           4. Хвост пушысты, мех залацісты.

               У лесе жыве, у вёсцы курэй крадзе. ( Ліса) .

   5. Хто на галаве лес носіць? ( Лось).

          6. Гучна, гучна зароў

              Цар пушчанскіх звяроў. ( Зубр).

   7. Па галінках скача, ды не птушка.

       Рыжую поўсць мае, ды не лісіца. ( Вавёрка).

( Ацэнка Васілінкі).

9 конкурс “ Нашы птушкі”. (27 – 29 слайды)

( Пазнай па апісанні).

1. Якую птушку лічаць сімвалам Беларусі? ( Бусел).

2.Чырванагрудыя прыгажуны прылятаюць да нас на зімоўку. ( Снегіры).

3. Гэтая птушка днём спіць, а ноччу вылятае на паляванне. ( Сава).

Рэфлексія.

- Я запомніў…

- Мне было цікава…

- Мне спадабалася…

- Я раней не ведаў…

( Вучні бяруць у рукі атрыманыя ад Васілінкі асеннія лісты іпачынаецца лістапад)          

“ Мая Айчына “ 1 кл.

Тэма: Конкурс знаўцаў беларускай мовы.

Ход урока

1.     Арганізацыйны момант.

Роднае слова – гэта першая крыніца, праз якую мы пазнаём жыццё і навакольны свет. Многія вядомыя беларускія пісьменнікі многа пісалі аб роднай мове.

З легендаў і казак былых пакаленняў,

З калосся цяжкога жытоў і пшаніц,

З сузор’яў і сонечных цёплых праменняў,

З грымучага ззянна бурлівых крыніц,

З птушынага шчэбету, шуму дубровы,

І з гора, і з радасці, і з усяго

Таго, што лягло назаўсёды ў аснову

Святыні народа, бяссмерця яго, -

Ты выткана дзіўная родная мова. М. Танк.

Мы сёння правядзём конкурс знаўцаў беларускай мовы. А падрыхтаваў для вас заданні і спаборнічаць з вамі будзе Дзед-усявед. ( Выстаўляе табло для падліку ачкоў).

Конкурс загадак.

Маленькі, сухенькі, усіх адзявае. ( Лён)

Задраўшы насок, бягуць у лясок. ( Лыжы.)

Гляну на яго – сябе ўбачу. ( Люстэрка).

Хвост пушысты, мех залацісты. ( Ліса)

Чатыры браты адзін капялюш надзелі. ( Стол)

Круглы, малы, а за хвост не паднімеш. ( Клубок)

Зубы добрыя мае, дробна жуе, а не глытае. ( Піла)

Гудзе, як пчала, ляціць, як страла, крыламі не махае, хто адгадае? ( Самалёт)

У ціхае надвор’е няма нас нідзе, як вецер падзьме, бяжым па вадзе. ( Хвалі)

Конкурс “ Пераўтвырыце слова”. Дабаўце літару А і ўтварыце новае слова.

Рот ( рота), сам, сыр, рак, кол, ліс.

Конкурс ” Словы ў словах”. Якія словы схаваліся ў наступных словах?

Малако, рота, траса, зубр, хлеў, вудачка, рака, кулак, сонца, грак.

Сцэнка “ Аўсянка”.

Сустрэліся два сябры – Саша і Віця. Саша сказаў:

-         А ў мяне дома аўсянка!

-         Падумаеш, адказаў Віця, - у мяне дома таксама аўсянка.

-         Люблю я аўсянку, сказаў Саша.

-         І я люблю, сказаў Віця.

-         Яна  жоўтая, прыгожа спявае! – дапоўніў Саша.

-         Смачная. Асабліва з малаком! Падхапіў Віця.

Пра якую аўсянку вядуць размову хлопчыкі? ( Каша і птушка).

Гульня “ Два калодзежы”.  Вось два калодзежы. Тут жа 2 вядры. Выберыце вёдры да калодзежаў, каб літары падыходзілі да ўсяго калодзежа.

м		к	у                   а	л		к
б		к		с		к
р		к		б		к
л		к		ж		к

Гульня “ Хто які голас падае?»

Певень ( кукарэкае), кот, карова, парсюк, курыца, варона, верабей, бусел, зязюля.

Конкурс “ Падбяры словы”. (Словы – блізкія па значэнні.)

Адважны – ( смелы)                         разуты – ( босы)

Баязлівы -  ( палахлівы)                   астатні -   ( апошні)

 Конкурс “ Наадварот”  ( Словы антонімы)

Дзень –( ноч), вайна, зіма, высока, кіслы, белы, упаў, гаворыць, цяжка, халодны, сухі, калючы.

Конкурс “ Адзін – многа”.

Стог – ( стагі), снег, вядро, зубр, воўк, жолуд, воз, малако, горад,завод, сонца.

Конкурс “ Адгадай прадмет”. ( Па дзеяннях назваць прадмет).

Бегае, іржэ, возіць...( конь),

Ходзіць, мычыць, жуе….( карова)

Гудзе, вые, свішча…( вецер)

Свеціць, ззяе, грэе…( сонца)

Звініць, гамоніць, бяжыць…( раўчук)

Сыплецца, падае, блішчыць…( снег)

Гульня  на ўважлівасць “ І я разам”.

Настаўнік: пайду ў лес.

Дзеці: і я разам.

Настаўнік: зрэжу дрэва.

Дзеці : і я разам.

Настаўнік: зраблю карыта.

Дзеці : і я разам.

Настаўнік: будуць з яго куры піць ваду.

Дзеці : Хто сказаў (і я разам), выбывае з гульні. ( на луг, у школу, у поле…)

Падвядзенне вынікаў занятка.

Беларуская мова 4 кл.                        

Тэма: Канчаткі дзеясловаў 3 асобы множнага ліку I і II спр.

Мэта: - вучыць утвараць форму 3 асобы множнага ліку дзеясловаў I і II    спражэння;

-         вучыць вызначаць тып спражэння па 3 асобе множнага ліку;

-         развіваць арфаграфічную пільнасць, граматычны лад маўлення;

-         выхоўваць любоў да прыроды, роднай мовы, пачуццё калектывізму.

Абсталяванне: падручнік, малюнак вясны, табліцы па рускай і беларускай мовах, картачкі – апоры, картачкі для работы ў групах і парах,  малюнкі для груп, картачкі на зваротную сувязь па вызначэнні спражэння,картачкі для  самаацэнкі работы ў групе, святлафор для дыферэнцыраваных заданняў, камп’ютар

Ход  урока

1.     Арганізацыйны момант.

Гульня “Так ці не” Настаўнік.

-Мову родную люблю я? (Так)

-На ўроку не сумую? (Так)

-Будзем добра працаваць? (Так)

          - Будзем веды набываць! ( Так)

Настаўнік загадвае загадку пра вясну.- Снег растае, падснежнік цвіце. Дзень прыбывае. Калі гэта бывае?( Адказ дзяцей). (На дошцы малюнак вясны).- Мы сёння будзем вітаць вясну.

-         А за што вы любіце вясну? ( Адказы дзяцей).

-         Я жадаю вам цёплага веснавога настрою і поспехаў.

2.     Заданні на картачках 3 і 5 узроўняў ( час, асоба, лік, спражэнне дзеясловаў) і на камп’ютары ( алімпіяднае). ( Заданні на выбар)

На ўроках  літаратуры я чыта….

Вызначы час, лік, асобу, спражэнне , канчатак дзеяслова. – 6 б                                                       

3.     Праверка д.з. Праверка выканання творчага задання на тэму “ Прылёт птушак”.( Узаемаацэнка выканання задання).

4.     Даследчая дзейнасць (работа ў парах)

-         Дапішыце канчаткі ў дзеясловах? Вызначце асобу і лік дзеясловаў. Шпакі спява…ць, свішч…ць. Качкі ляц…ць,  крыч…ць.

-         Якія ўставілі канчаткі? Ад чаго яны залежаць? Вывад.  

5.     Тэма і задача ўрока.( Тэма запісана на дошцы)( Апора на нагляднасць) Будзем вучыцца вызначаць спражэнне дзеясловаў 3 ас. мн.ліку і правільна пісаць канчаткі і вызначаць тып спражэння па 3 асобе множнага ліку Тэма новая ці знаёмая?(міжпрадметныя сувязі з урокамі руск . мовы, параўнанне агульнага і ў чым адрозненні) . +правіла ў падручніку.

-         Дзе мы можам прымяніць веды, атрыманыя сёння на ўроку? ( Правільна ўжываць канчаткі ў вуснай і пісьмовай мове і быць граматнымі людзьмі).

6.     Хвілінка чыстапісання. – уць, юць, аць, яць.( Узор настаўніка на дошцы).

 Запішам дзеясловы цяперашняга часу, множнага ліку і 3 асобы,  якія дапамогуць нам убачыць і пачуць вясну. Вызначэнне канчаткаў і спражэння дзеясловаў. ( Калектыўная работа каля дошкі.)

Работа па развіццю мовы. Складанне сказаў з дзеясловамі. Запіс сказа на дошцы.  Вызначэнне асновы сказа.

7.     Работа ў групах.

-         Што неабходна для таго, каб ажыла прырода пасля зімы? ( Цяпло і дождж).

Падзелімся на 2 групы і выканаем заданне ў групах. ( Навучэнцы выбіраюці кропельку ці прамень і адпаведна дзеляцца на 2 групы.) Выбіраюць навучэнца, які будзе адказваць. Заданне ў групе: Вызначыць спражэнне дзеясловаў неазначальнай формы. Першая група выбірае дзеясловы  I спражэння, а другая - II спражэння.

Знайдзі дзеясловы 1 спражэння	Знайдзі дзеясловы 2 спражэння
скакаць любіць цвісці звінець ісці свяціць зелянець сядзець рамантаваць	скакаць любіць цвісці звінець ісці свяціць зелянець сядзець рамантаваць

Праверка выканання заданняў. ( Прэзентацыя выканання – па 1 навучэнцу ад групы).

Ацані сваю работу ў групе

 1. Амаль усё зрабілі без мяне. - 0 балаў

 2. Былі цяжкасці. - 1 бал

 3. У меня ўсё атрымалася – 2 балы.

8. Самастойная работа. Дыферэнцыраваныя заданні ( заданні на выбар, святлафор).

Пр. 147 – 4 балы. (Выпісаць дзеясловы, вызначыць канчаткі і спражэнне)

Пр. 145. - 6 б. (Разабраць 3-4 дзеясловы,  заданне па ўзоры)

Пр. 146. – 8 балаў. ( Паставіць дзеясловы ў форму 3 асобы множнага ліку і вызначыць канчаткі)

9 б. - Скласці невялікі тэкст на тэму “Вясна”. (Вызначыць канчаткі і спражэнне дзеяслова на выбар) .

Праверка выканання заданняў.  Узаема і самаацэнка . Змястоўная ацэнка насстаўнікам.

9.Работа па ўвядзенні новага слоўнікавага слова унізе.

-Звярніце ўвагу, як пішацца слова.

-Хто можа ведае,  якой часцінай мовы з’яўляецца і чаму патрэбна пісаць разам? ( Прапедэўтычныя звесткі па тэме “ Прыслоўе” з апорай на веды вучняў)

Запіс слова, складанне і запіс сказа са словам “унізе”.  

10.Рэфлексія. Гульня “ Не памыліся” з выкарыстаннем картачак зваротнай сувязі.

Словы: Грэць, садзіць,  расцвітаць, звінець,  віць,  прачынацца,  ляцець

- Якія змены адбыліся ў прыродзе з надыходам вясны?

-А які змены адбыліся ў вашых ведах?

-Ці атрымалі вы задавальненне ад сваёй працы  і выберыце малюнак, які адпавядае вашаму настрою? (малюнкі сонца ці хмары)

11.Д.з. Практ. 148,  3-4 сказы на тэму “Канікулы”, граматычны разбор дзеяслова. Інструкцыя настаўнікам па выкананні дамашняга задання.