В помощь ученику


Арфаграфічная размінка

1.     З.мля, сн.гір, в.цер, в.тры,  в.ц.рок , выл.цеў, сц.на,сн.гавік, сп.ваць, сн.гі, в.сна, гн.здо, л.док, м.довы, сн.гіры
2.     Дзя.чынка, во.к,  ша.ковы, крочы., жо.ты, вяро.ка, шча.е, сала.і.
3.     Мален.кі, піс.мо, ален., сол., вугал., кан.кі, вол.ны, кон., лял.ка.
4.     Наро.,  гора., бяро.ка,  ка.ка, зага.ка, ука.ка, кні.ка, лё.кі, ры.ка, маро., хола., бе.чы, рэ(зс)кі
5.     Чыта.не, заціш.а, збож.а, камен.е, ноч.у, калос.е, развод.е, ламач.а.
6.     Сям.я, біл.ярд, л.ецца, пер.е, аб.ём, вераб.і, надвор.е, парц.ера,пад.еў, раз.юшаны, з.ехаць, аб.ехаць
7.     (Ад)ехаць ( ад)хаты, (за)бег  (за)дрэва, (пад)снегам, (пад)еў, (аб)хапіць, (у)лесе, (па)скакаў, (вы)кінуць
8.     Ра(с)явае, а(б)ег, ра(з)маўляе, па(д)аць, ра(с)адзіць, у(с)адзіць, ра(с)мяяўся, па(д)убовік, ра(с)ыпаць
9.     (сз)хіліць, .хапіўся, бе.бароды,  бе.дапаможны, у.бег, у.хадзіўся, бя.хмарнае, бя.душны, бе.клапотны.
10.   А.бушавалі, а.пусціў, абкапаць, па.казала, па.трымаць, па.бегчы, на.кусіць, а.клеіць.

Стихи-запоминалки


Орфограммы, орфограммы,

Водят буквы хоровод!

В жизни будет тот успешен,

Кто в лицо их узнаёт.


В языке мы учимся

Уважать традицию,

Ставим букву слабую 

В сильную позицию.


Слово столБ – столБы проверим, 

Слово гриБ с гриБами сверим, 

СыроеЖку – ешь, не бойся, 

И пиши, не беспокойся, 
Сыроежечкой проверим!


Все приставки, как и люди, 

Дорожат своим лицом.

Чтоб запомнить внешность каждой, 

Быть не надо мудрецом.
Лишь на З и С приставки
В этом отличаются:
Под влиянием соседа
З и С меняются.


Посмотрите на соседа – 

Эффективный ход простой! – 

И в приставке С пишите,
Если вслед за ним глухой!
Водит дружбу З со звонким – 
Вот что нужно знать ребёнку

Если пишешь "как-нибудь",
 черточку не позабудь,
 а "как будто" - ни-ни-ни –
черточку не протяни.

"-то, -либо, кое-, -нибудь - чёрточку не позабудь".

"Одеть Надежду, надеть одежду".

"Не чудесно, не прекрасно, а ужасно и опасно букву "т" писать напрасно."

Цыган на цыпочках подошёл к цыплёнку и сказал цыц.

Реки, горы и равнины,
Имена, фамилии, долины,
Клички всех животных,
Отчества людей –
Всё с заглавной буквы,
Ты пиши скорей.
Знаем твердо, что жи – ши
Пишем только с гласной и,
А в словах, где ча и ща
Мы напишем только с а.
Где же встретим мы чу – щу,
То напишем с буквой у.

Ателье, шоссе, желе,
Галифе, кафе, филе,
Пианино, га, пари,
Кофе, радио, жюри –

«Неподвижные» слова.
Это правда – не молва.

Чтобы согласный звук не сливался с гласным,
Употребляются Ъ и Ь – разделительные знаки.


ПРАВИЛЬНОЕ УДАРЕНИЕ:
На полке сметана,
На полке творОг.
Хотел кот слизать,
 Но достать он не смог. ———————-
Свёкла плакать начала,
 До корней намокла:
 – Я, ребята, не свекла,
Я, ребята, свЁкла. ———————-
 Сперва их на кусочки режьте.
А следом открывайте рты
– И с нacлажденьем ТОрты ешьте!
Ошибкой будет Есть тортЫ! ———————-
Отлетела от костра
И погасла быстро
– Коль неверно, то искра,
 Если верно – Искра!.. ———————-
Стол, Нами купленный
И в кухню Занесённый,
 – Зовётся КУхонный,
 А вовсе не Кухонный!.. ———————-
Доезжай до поворота:
Вот дворец, вот вход – ворОта. ———————-
 Он – начальник
И в момент
Нам подпишет докумЕнт. ———————-
Красит стены нам маляр.
Полки делает столЯр. ———————-
Для строителей в момент
Машина привезет цемЕнт. ———————-
 Как работать неохота!
Одолела нас дремОта. ———————-
Вот – ведро, Вот – мусор. Вот
– длинный МусоропровОд. ———————-
Этот камень очень сильный
И достаточно красивый.
 Бей его хоть целый день.
Не расколется кремЕнь. ———————-
 Чтоб скорей в библиотеке
Отыскать ты книгу смог,
 В ней бывает картотека,
Специальный каталОг. ———————-
Начинить чтоб пирог,
Ты купи-ка творОг! ———————-
В тот же день царица злая,
Доброй вести ожидая,
 Втайне зеркальце взяла
И вопрос свой задалА... ———————-
Для приземленья попроси
 Пилота выпустить шассИ. ———————-
Солнце. Жарко. Привези
Нам для окон жалюзИ. ———————-
Прежде чем дела кончать, Нужно их сперва начАть. ———————-
Если есть в тебе таланты,
Завяжи на праздник бАнты.
Без талантов если ты,
 Повяжи себе бантЫ. ———————-
 Жалко весь, так дайте хоть
Кекса вашего ломОть. ———————-
Не налезли шорты –
Долго ели тОрты! ———————-
 Срубили ель,
Сорвали щавЕль. ———————-
 Как у нашей Марфы
Все в полоску шАрфы. ———————-
Мы целый день С тобой хохочем,
 Остановиться Всё не хочем…
 Сказать, вернее, – Не хотИм.
 Всё хохотим, Да хохотим
Детские журналы «Зайкина школа» и «Сказка на ночь»:

Если буква гласная
Вызовет сомнение –
Ты её немедленно
Ставь под ударение.


Развитие читательских умений

Огромная роль в воспитании, образовании, развитии школьников отводится чтению. Однако в последнее время наблюдается снижение уровня читательской культуры населения, современная ситуация характеризуется отсутствием у детей и их родителей интереса к книге. Сегодня компьютер и телевизор отняли время и желание читать.
Современное состояние чтения школьников не удовлетворяет ни школу, ни общество. Многие учащиеся не понимают смысла текста, особенно в процессе его чтения молча, читают медленно, чтение вслух технически несовершенно, невыразительно. Большинство учащихся с трудом понимают и запоминают условие арифметической задачи, грамматическое правило и задание при однократном чтении, затрудняются выделить главное в тексте.
Как же сделать так, чтобы ребенок с помощью учителя смог раскрыть для себя все богатства литературы, научился получать эстетическое наслаждения от встречи с мудрыми и веселыми книгами, умел извлекать тот духовный потенциал, который заложили в них писатели – великие мыслители и гуманисты?
Очевидно, что усилия педагогов и родителей должны быть направлены не только на формирование навыка чтения. Это необходимое условие формирования полноценной читательской деятельности, но работа только над навыком чтения не может обеспечить в полной мере развитие и формирование других, не менее важных качеств читателя. Все больше и больше современных методистов приходят к мысли о том, что необходимо основное внимание сосредоточить на формировании и развитии читательских умений младшего школьника.
Основными причинами замедленного темпа чтения являются:
-низкий уровень внимания и памяти;
-пониженный объем оперативного поля зрения;
-маленький словарный запас;
-регрессия – возвратные движения глаз;
-не развитый артикуляционный аппарат.
Развитие внимания и памяти (Ежедневно на уроках литературы, русского языка, математики, окружающего мира)
Упражнения для развития внимания и памяти.
Зрительные диктанты
Прием «жужжащего чтения»
Расширение объема оперативного поля зрения
Упражнения на восприятие
Числовые и буквенные пирамиды.
Расширение словарного запаса (На уроках литературы, окружающего мира)
Толкование значения новых слов с помощью предметов, картинок, синонимов, антонимов, пословиц, толкового словаря.
Упражнения для активизации словаря.
Устранение регрессии (При чтении любых текстов)
Использование указки
Развитие артикуляционного аппарата (На уроках литературы, русского языка)
Артикуляционная гимнастика (скороговорки, чистоговорки)
Методы и приёмы развития навыка чтения:
 Чтение «Спринт» ( чтение одного и того же отрывка несколько раз за одно и тоже время)
Чтение « Буксир» ( ведёт учитель, потом ученик, главное «не потеряться»)
Ролевое чтение  ( предварительное распределение ролей)
Чтение «Разведка» ( работа по заданию что – либо   найти в тексте)
Чтение молния ( чтение отрывка на скорость)
Чтение « Прятки» ( чтение с остановкой, дети вслух называют слово)
Чтение « Спрячь слово» ( ученик называет любое слово из текста, остальные находят)
Чтение « Финиш» ( чтение на скорость на время, повторное чтение с уменьшением времени)
Чтение « Догонялки» (  Один ученик читает быстро отрывок текста, остальные его догоняют)
Чтение « Зоркий глаз» ( чтение с заданием найти слова, в которых произношение отличается от написания)
Чтение « Эхо» ( чтение за учителем или хорошо читающим учеником, можно организовать в парах)
Выборочное чтение  ( найти отрывок, описание, характеристику героя и т.д.)
Чтение молча, глазами  ( без проговаривания вслух)
Чтение по цепочке ( по одному предложению)
Жужжащее чтение  ( чтение вполголоса)
Чтение – слежение  ( установка: я читаю – вы следите)
Стоп – чтение  ( говорят «стоп» и имя продолжателя)
Чтение под ритмический стук.
Чтение волной  ( с разной громкостью )
5 минутное чтение.

На уроках литературного чтения создаю проблемно-поисковые ситуации, настраиваю всех детей на активное участие и решение проблемных вопросов. В создании таких ситуаций важную роль играет «волшебная» книжка-игрушка. Особенно детям нравится, когда книжка «приходит» на урок литературного чтения во время чтения сказок. Беседы-дискуссии учат детей размышлять о прочитанном, высказывать свое мнение. Вдумчивость чтения у детей повышается после того, как они получали задание самим задавать вопросы по содержанию прочитанного. В поисках ответов на свои же вопросы дети вновь обращались к тексту, постепенно накапливая материал для пересказа.
Достижению положительных результатов способствует личный пример учителя выразительного  чтения художественного текста. Учительское владение словом настолько захватывает детей, что они стремятся найти и прочитать произведение, отрывок из которого они только что услышали, потому, что им «очень понравилось, как оно написано».
Развитию читательских умений способствует словарная работа, особенно при чтении сложных текстов. Здесь целесообразно использовать разнообразные приёмы толкования значения новых слов: объяснение значения слов с помощью показа предметов, учебных картинок, работа с синонимами и антонимами, пословицами и загадками. Все трудные слова чаще всего выписываю перед уроком на доску или карточку. Как правило, значение этих слов объясняли сами дети, если же они затруднялись, то находили объяснение трудных слов в толковом словаре самостоятельно.
Чтобы повысить интерес к чтению, на уроках литературного чтения использую элементы драматизации. Ставить маленькие спектакли по прочитанным произведениям.
Интерес к чтению, желание читать самостоятельно возникает в том случае, когда читатель свободно владеет осознанным чтением и у него развиты учебно-познавательные мотивы.

Правілы работы ў групах

1.     Выберыце адказнага.
2.     Размяркуйце абавязкі.
3.     Абмяркоўвай ціха.
4.     Слухай іншых.
5.     Гаварыце па чарзе.
6.     Дапамагайце адзін аднаму.
7.     Будзь вежлівым.

Жывёлы Чырвонай кнігі Беларусі
 Апалон – гэты матылёк вельмі прыгожы. Крылы белага колеру з чорнымі і чырвонымі плямамі. Матылёк падае на зямлю і раскрывае крылы з чырвонымі ліхтарыкамі. Так ён папярэджвае птушак, каб яго не чапалі.
Чаротавая жаба – рэдкі від жаб. Даўжыня цела 80 мм. Шэрага або бурага колеру з цёмнымі або зеленаватымі плямамі. Скура пакрыта бугаркамі.  
Сом - вялікая рыба, дасягае ў даўжыню 5 м, палову якой складае хвост. Цела без лускі, пакрыта сліззю. Колер жоўта-зялёны. Галава вялікая, з вялізным ротам, вочы маленькія. На паляванне выходзіць ноччу. Жыве ў рэках у глыбокіх месцах, ямах. Харчуецца рыбай, жабамі, ракамі, можа нападаць на птушак, якія плаваюць.
Ручаёвая стронга – вельмі прыгожая рыба. Жыве ў плыткіх рэках з хуткім цячэннем і чыстай халоднай вадой. Харчуецца рыбай, мошкамі і жукамі.
Аляпка або вадзяны верабей можа ныраць зімою пад лёд і бегаць па дне ракі.
5.Назва гэтай птушкі ад слова палохаць, таму што яна моцна крычыць. Гэта Пугач. Мае ярка-аранжавыя вочы, і пучкі доўгіх пярынак над імі. Лятае ціха і нізка над зямлёй. Жыве ў старых глухіх лясах. Корміцца мышамі і іншымі птушкамі.
Чорны бусел - вялікая птушка з чорным пер’ем і чырвонай дзюбай. Жыве ў самых глухіх месцах, дзе рэдка бывае чалавек.  Гняздо будуе на дрэвах. Харчуецца рыбай, жабамі, змеямі і яшчаркамі.
Лебедзь з першага дня жыцця умее добра плаваць . Гэта прыгожая птушка з белым пер’ем. У яго чырвоная дзюба і на нагах перапонкі. Лічыцца рэкардсменам па колькасці пер’я. Гэта самая вялікая птушка ў Беларусі. Лебедзі змазваюць пер’е тлушчам , таму яно не намакае.
Журавель – вялікая птушка шэрага колеру з доўгімі нагамі і доўгай дзюбай. На галаве чырвоная пляма. Лічыцца сімвалам любві да роднага краю. Жыве на балотах. Корміцца насеннем раслін, насякомымі, жабамі.
Буры мядзведзь вельмі асцярожны, спрытны, магутны драпежнік. Можа цягнуць груз 500 кілаграмаў. Умее хутка бегаць, плаваць і добра ловіць рыбу. Вельмі любіць ягады, плады, мёд, зерне, арэхі. Можа нават задраць лася.
Барсук лічыцца самым чыстаплотным зверам. Каля нары ў яго заўсёды парадак. Увосень ад’ядаецца і засынае, зімою прачынаецца, паесць і зноў засынае. Харчуецца мышамі, вужамі, насякомымі.
Зубр – гэта магутны звер. Хутка бегае і раптоўна спыняецца. Дзе паміж дрэў пройдуць яго рогі – пройдзе і сам зубр. Ходзяць статкам. Зімою з-пад снегу дастаюць зялёныя пасевы. У гады вайны зубры былі амаль знішчаны.
Рысь памерам  як вялікі сабака. Важыць да 25 кг. Жыве ў густых хвойных лясах, добра лазіць па дрэвах. На вушах доўгія варсінкі. Хвост кароткі з «абрубленым» канцом. Вельмі густая прыгожая поўсць пятністай афарбоўкі.  Зімою лапы абрастаюць поўсцю і становяцца падобнымі на лыжы, дзякуючы чаму рысь не правальваецца ў снег. Заднія лапы ступаюць у след пярэдніх як у ката.
Жук-алень -– вялікі жук з сямейства рагачоў. Ён з’яўляецца самым вялікім жуком на тэрыторыі Еўропы. Асобныя з іх могуць дасягаць даўжыні да 90 мм. Часцей за ўсё сустракаецца ў дубровах і лісцёвых лясах з дубамі. Лічынкі развіваюцца ў драўніне амярцвелых лісцёвых дрэў, пераважна ў драўніне дуба на працягу 4 – 6 гадоў.
Асноўнымі прычынамі скарачэння папуляцыі жука з’яўляюцца масавыя вырубкі лясоў і збор жукоў калекцыянерамі і іншымі асобамі.
Соня –палчок – грызун сямейства соневых. Самая вялікая з усіх сонь: даўжыня цела дарослых осабаў 13-18 см, маса цела 150-180 г. Знешне соня нагадвае мініяцюрную шэрую вавёрачку, але без пэндзлікаў на вушах. Ступні і далоні голыя, даволі шырокія, з рухомымі цэпкімі пальцамі. Сваю назву звярок атрымаў за тое, што большую частку дня спіць.
Бе́ркут — адна з найбольш вядомых драпежных птушак сямейства ястрабіных, самы буйны і дужы арол. Жаўжыня цела 76-93 см, размах крылаў 180-240 см. Самкі значна буйнейшыя за самцоў. Вага цела дасягае да 6- 7 кг. Пакраска пер’я дарослай птушкі цёмна ці чорна-бурага колеру, з залацістымі пярынкамі на затылку і шыі, з-за чаго яго называюць “ залаты арол”.
Пасяляецца звычайна ў гарах, у меншай ступені на раўнінах далёка ад жылых раёнаў.
Змеяед – гэта драпежная птушка сямейства ястрабіных. Вельмі рэдкі від. Вельмі палахлівы і недаверлівы ў адносінах да чалавека пярнаты драпежнік. Агульная даўжыня 70 см, размах крылляў 190 см. Самкі буйнейшыя за самцоў, але пакарас пер’я аднолькавы. На спіне пер’е мае шэравата-буры колер, маладыя птушкі колер пер’я маюць аднолькавы з дарослымі птушкамі. Пасяляюцца ў змешаных лясах, лесастэпах. 
Палятуха звычайная – гэта лятаючая вавёрка. Сваю назву палятуха атрымала дзякуючы свайму ўменню “лятаць”.  Невялікі грызун сямейства вавёркавых. Даўжыня цела дасягае 170 мм. Хвост у такога звярка ў параўнанні з целам дастаткова вялікі. У сярэднім яго даўжыня дасягае 120 мм. Пакрыты густой поўсцю.  Вага звярка складае да 125 г. Пакрытая валаскамі складка скуры( перапонка) якая ідзе па баках цельца, злучае заднія і пярэднія канечнасці. Яна ж і адыгрывае ролю парашута. Галава ў гэтага звярка маленькая, круглейшая, чым у звычайнай вавёркі. Вушкі закругленыя, кароткія, без пэндзлікаў.



Расліны Чырвонай кнігі
Сон лугавы – мнагалетняя травяністая расліна з сямейства люцікавых з тоўстым вертыкальным ці касым сцяблом, можа жыць на адным месцы вельмі доўга і радаваць позірк кветкамі казачнай прыгажосці. Гэта ядавітая расліна, таму бескантрольнае прымяненне і самалячэнне могуць прывясці да перадазіроўкі і атручвання.
Вянерын чаравічак -          шматгадовая травяністая расліна з моцным прамым, аблісцелым, апушаным сцяблом вышынёй 25-50 см і тоўстым паўзучым карэнішчам, якое мае моцны спецыфічны пах. Лісце (3-4) эліптычнае, чаргаванае, даўжынёй да 18 см і шырынёй 12 см, з выразнымі дугападобнымі жылкамі. Кветкі дыяметрам да 8 см, адзіночныя або па 2-3, з мешкападобна ўздутай накшталт чаравічка (адсюль назва) жоўтай губой з чырванаватымі плямкамі і пахам ванілі. Бакавыя лісцікі каля кветніка завостраныя, чырванавата-бурыя, унутраныя — лінейна-ланцэтныя, завостраныя, гарызантальна адхіленыя, крыху закручаныя. Плод — сухая каробачка, якая раскрываецца 3-6 падоўжнымі шчылінамі. Цвіце ў траўні-чэрвені, пладаносіць у чэрвені-ліпені. Зацвітае на 15-18 годзе жыцця, працягласць цвіцення 10-15 дзён. Насенне выспявае праз 2,5 месяца, мае недаразвіты зародак (прарастае толькі ў сімбіёзе з пэўнымі відамі глебавых грыбоў). Размнажаецца бакавымі пупышкамі карэнішча, рэдка насеннем.
Гарлачык белы -шматгадовая водная бессцябловая травяністая расліна з тоўстым і доўгім гарызантальным разгалінаваным карэнішчам са шматлікімі карэньчыкамі і ромбападобнымі меткамі ў месцах прымацавання чаранкоў адмерлага лісця. Лісце буйное (да 40 см дыяметрам), плывучае, акругла-авальнае з сэрцападобнай асновай і доўгімі чаранкамі, зверху цёмна-зялёнае, знізу чырванавата-фіялетавае. Бывае, што дробныя вадаёмы, у якіх расце гарлачык белы, высыхаюць, і тады плывучае лісце з доўгімі гнуткімі хвосцікамі адмірае. Але праз некаторы час на карэнішчах з'яўляюцца маленькія лісцікі на моцных стромкіх хвосціках. Лісце мае доўгія хвосцікі, якія ў залежнасці ад глыбіні могуць дасягаць 2,5 метраў. Бліскучае, глянцавітае лісце гарлачыкаў зверху пакрытае васкавым налётам і не змочваецца вадой. Абарваныя хвосцікі падымаюцца на паверхню і плаваюць. Калі пагрузіць ліст гарлачыка пад ваду і з сілай падзьмуць у канец тронка, то на паверхні ліставой пласцінкі з'явіцца вялікая колькасць дробных бліскучых бурбалак паветра. Справа ў тым, што на паверхні ліста да 11 мільёнаў драбнюткіх адтулін — вусцеек. Іх можна бачыць пад мікраскопам на тонкім зрэзе верхняй скуркі ліста. Праз вусцейкі паветра праходзіць да падводнага сцябла. У моцную лупу можна бачыць пучкі іголачак на зрэзе хвосціка ліста ў кутах паветраносных сасудаў. Гэтыя іголачкі засцерагаюць хвосцікі гарлачыка ад паглынання слімакамі.  Маладое лісце, якое не дасягае паверхні вады, — згорнутае ў трубку.
Расліна квітнее з чэрвеня па кастрычнік (цвіценне патрабуе тэмператур вышэй за 18 °C). Кветкі адкрываюцца толькі на працягу дня Кончыкі пялёсткаў гарлачыка вылучаюць мёд. Апыляюцца жукамі, мухамі і пчоламі, хоць магчыма і самаапыленне. Казуркі пераносяць пылок з кветкі на кветку, апыляючы песцікі Кветкі маюць тонкі, мяккі водар і жывуць каля 3-4 дзён.
Кветкі на ноч хаваюцца ў ваду, але як толькі сыдзе сонца, яны ўсплываюць на паверхню ў выглядзе буйных авальных бутонаў, якія праз некаторы час павольна раскрываюцца ў беласнежныя кветкі. У 5-6 гадзін вечара кветкі пачынаюць павольна закрывацца і апускацца ў ваду.
Для вырабу лекавых формаў нарыхтоўваюць карэнішчы, кветкі і лісце.
Купальніца ( пярэсна еўрапейская)– род мнагалетніх травяністых раслін сямейства люцікавых. Парасткі купальніц з’яўляюцца ў сярэдзіне красавіка і хутка набіраюць сілу пад промнямі веснавога сонца. У большасці відаў ужо ў маі фарміруюцца першыя бутоны, якія хутка пачынаюць распускацца. Цвіце купальніца каля 20 дзён. Прыкладна да сярэдзіны чэрвеня ў залежнасці ад пагодных умоў выспявае насенне, якое высяваюць увосень. Для купальніц найбольш прыгодныя пладародныя вільготныя глебы. На палянах расліны дасягаюць вышыні 50-60 см. Пры недахопе святла расліна развіваецца больш марудна і невялікая па памеры. Пры яркім асвятленні ўтвараецца больш кветак і расліна мае дэкаратыўны выгляд.
Першацвет веснавы дасягае ў вышыню 5-30 см. Лісце даўгаватай формы, зморшчыстае, зубчастае або невыразнагародчатае па краях, звужанае ў крылаты хвосцік. Утварае прыкаранёвую разетку. З сярэдзіны разеткі выходзіць бязлісцевы кветканос вышынёй 5-30 см. Карэнішча кароткае гарызантальнае, ад яго адыходзяць шматлікія сакавітыя тонкія карані.
Кветкі правільныя, жоўтыя, 7-15 мм у дыяметры, з 10-зубчастай чашачкай, нахіленай у адзін бок, абодваполыя, сабраныя ў злёгку паніклыя парасоны па 10-30 штук. Вяночак ля аснавання зрослапялёсткавы; пялёсткі тупыя.
Апыленне — з дапамогай насякомых часцей за ўсё — з дапамогай чмялёў і пчол
Ва ўмовах сярэдняй паласы  расліна цвіце ў красавіку — ліпені.

Крапіва – мнагалетняя расліна з суцэльнымі лістамі з зубчатымі краямі. Лісты расліны пакрыты пякучымі валаскамі.
Прымяняецца ў медыцыне і можа прымяняцца ў ежу, а таксама на корм жывёле. Крапіву выкарыстоўваюць для прыгатаваня салатаў, супоў, соляць і квасяць. З маладых сакавітых раслін заварваюць чай, сушаць.
Крапіву прымяняюць таксама для дагляду валасоў, адвар крапівы дапамагае пры выпадзенні валасоў.
         Ландыш расце ў лісцёвых і сасновых, а таксама ў змешаных лясах, на палянах. Любіць урадлівыя глебы з дастатковай колькасцю вільгаці.
Травяністая мнагалетняя расліна 15-20 см вышынёй. Корань паўзучы.   За нізавымі лістамі расце 2-3 вялікіх цэльных прадаўгаватых лісты. Знізу выступае кветканоснае сцябло з кветкамі. Час цвіцення з мая па чэрвень.
Дандыш майскі – шырока вядомы як лекавая расліна. Уся расліна ядавіта.
Сон лугавы -шматгадовая густаапушаная травяністая расліна вышынёй 7-40 см. Карэнішча магутнае, большай часткай вертыкальнае, цёмна-карычневае, адна- або шматгаловае. Сцябло прамое, густа мякка-валасістае.
Каранёвае лісце на хвосціках, касматых ад густых белых валасінак, у абрысе шырока-яйкападобнае, касмата-валасістае (галоўным чынам знізу), з'яўляецца адначасова з кветкамі або пасля цвіцення, не зімуе.
Лісточкі падзеленыя на лінейныя, валасістыя долі. Кветканосы вышынёй 10—50 см у час цвіцення на верхавінцы паніклыя, з пладамі моцна падоўжаныя і прамастойныя. Кветкі адзінкавыя, буйныя (дыяметр 2-4 см), звычайна паніклыя, з шасцю званочкавымі збежнымі лісцікамі калякветніка, адагнутымі на верхавінцы, звонку апушанымі, 1,5-2,5 см даўжынёй і 0,6-1 см шырынёй, большай часткай бледна-ліловымі, радзей чырванаватымі, зелянява-жоўтымі або чорна-фіялетавымі. Тычынкі шматлікія, жоўтыя, толькі на 13 карацей лісточкаў калякветніка. Песцікаднолькавай даўжыні з калякветнікам. Цвіце ў красавіку — чэрвені.
Плод — шматарэшак. Плодзікі даўгаватыя, густа адтапырана-валасістыя. Плоданасіць ў чэрвені. Размнажаецца насеннем.
У лячэбных мэтах нарыхтоўваюць траву падчас цвіцення. Расліна валодае мачагонным, адхарквальным, бактэрыцыдным, седатыўным і болесуцішальным дзеяннем. Стымулюе функцыі печані. 
Зверабой – адно з найбольш эфектыўных у лячэбнай практыцы раслін. Гэтая лячэбная трава вырастае вышынёй да 30-70 см, цвіце з чэрвеня па жнівень невялікімі жоўтымі кветкамі. Любіць светлыя лясныя паляны і сухія лугі.  У лячэбных мэтах выкарыстоўваеца верхняя частка расліны. Збіраць іх лепш за ўсё у пачатку цвіцення, так як у гэты перыяд у расліне найбольш карысных рэчываў.
З даўніх часоў прымянялі настоі з травы зверабоя, згатаваных на вадзе, для лячэння захворванняў сэрца, раўматызму, прастуды, грыпа, галаўных боляў, страўніка і многіх іншых. І зусім нядаўна вучоныя – медыкі вынайшлі яшчэ адну карысную ўласцівасць зверабоя. Расліна станоўча ўздзейнічае на нярвовую сістэму, валодае антыдэпрэсіўным эфектам. Гэта робіць зверабой яшчэ больш карысным па той прычыне, што ён амаль не мае супрацьпаказанняў і не выклікае пабочных з’яў.
             Кубышка (жоўты гарлачык малы) – расліны з доўгім сцяблом, у залежнасці ад колькасці святла можа быць жоўта-зялёным.
Лісты круглыя, плаваюць на паверхні вады. На вобмацак жосткія. Кветкі жоўтыя, валодаюць прыемным пахам.
Кубышкі з’яўляюцца кормам для многіх жывёл, насенне паядаецца вадаплаваючымі птушкамі.
Кураслеп   лясны прарастае звычайна ў лісцёвых лясах, можа  расці ў травастоі. Наяўнасць расліны ў яловых лясах сведчыць аб выцясненні елкай некалі дубовых лясоў. Кураслеп лясны – травяністая расліна вышынёй да 25 см. Корань гарызантальны, мае цыліндрычную форму.
Ён разгаліноўваецца і хутка разрастаецца, тым самым утварае густыя зараснікі.Лісты рассечаныя на 3 часткі.
Кветкі адзінкавыя белага з фіялетавым адценнем  на вонкавым баку лістка.
Яны дасягаюць 2-6 см у дыяметры.Колькасць лісткоў ад 6 да 8. Расліна цвіце ад красавіка да сярэдзіны мая. Насенне паспявае ў чэрвені, тым самым забяспечвае з’яўленне масавага самасеву.
         Цыбуля мядзведжая ( чарамша) -мнагалетняя травяністая расліна. Яна можа прарастаць у самых цёмных лясах, дзе, як здаецца, акрамя грыбоў і пустазелля нічога расці не зможа. Чарамшу дастаткова пасадзіць адзін раз, і яна будзе размнажацца доўгія гады.  Па знешняму выгляду расліна падобная на ландыш. У народнай медыцыне выкарыстоўваецца для лячэння скуры,  кішэчных інфекцый.
Шалфей лугавы – расліна вышынёй 30—70 см. Сцябло простае, прамое.
Прыкарнявыя лісты прадаўгаватыя,сэрцападобныя або круглыя, тупыя, даўжынёй 4,5—15 см, шырынёй 2—7 см, па краю мелказубчатыя, зверху голыя або амаль голыя. Суквецце простае ці з адной-дзвумя парами ніжнихгалін, кветкі фіялетавыя, радзей  ружовыя і белыя, на сцяблінках даўжынёй 3—5 мм.  


Фразеалагічныя звароты.

1.     Распускаць рукі.                                             Біцца                   
2.     Падлажыць свінню.                                        Зрабіць пакасць з- пад цішка
3.     Паказаць Маскву.                                             Падняць
4.     Начысціць зубы.                                              Біцца
5.     Пень маляваны.                                                Тупіца.
6.     Віламі па вадзе пісана.                                     Яшчэ невядома. 
7.     Рыбка ў рацэ.                                                     Невядома.
8.     Раз плюнуць.                                                     Лёгка.
9.     Сабакам сена косіць.                                        Няведама дзе .
10.                       Канькі адкінуў.                                                   Памёр. 
11.                       Свет не бачыў.                                                   Новае.
12.                       Сёмая вада на кісялі.                                         Далёкі сваяк.
13.                       Сунуць свае 5 капеек.                                       Лезці не ў сваю справу.
14.                       Сушы дошкі.                                                     Паміраць.
15.                       Цябе толькі па смерць пасылаць.                     Доўга няма. 
16.                       Улесе вырас.                                                       Нічога не ведае.
17.                       У пярынах качацца.                                           Жыць багата.
18.                       Кашалі плесці.                                                   Выдумваць.
19.                       Хадзіць на цыпачках.                                       Дагаджвць.
20.                       Хоць з пушкі страляй.                                      Моцна спіць.
21.                       Хоцб у плуг запрагай.                                      Вельмі дужы.
22.                       Праз жывот спіну чухае.                                  Вельмі худы.
23.                       Балду валяць.                                                     Рабіць без ахвоты.
24.                       Язык як памяло.                                                 Балбатун.
25.                       Шчырыць зубы.                                                 Пустасмех.
26.                       Шылам кашу есці.                                             Бедната.
27.                       Сарака на хвасце.                                               Плёткі.
28.                       Як у мяшку.                                                        Пахмурна.
29.                       Як вады ў рот набраў.                                        Маўчыць.
30.                       З-пад сучкі яйкі выбера.                                    Пранырлівы.
31.                       З 5-га на 10 –е.                                                    Прапускае галоўнае.
32.                       Зуб на зуб не пападае.                                        Холадна.
33.                       Ідзі ты.                                                                 Здзіўленне.                                     
34.                        Калі няма рыбы, то і рак рыба.                        Хоць што.      
35.                       Каб мая так вош здохла.                                    Няўпэўнены.
36.                       Каля студні хадзіць, вады прасіць.                    Шукаць тое, што  побач. 
37.                       Кот за ноч з есць.                                                 Мала. 
38.                       Кругом на 100.                                                     Выдатна.
39.                       Круці педалі.                                                         Уцякай. 
40.                       Мякка сцеле, ды цвёрда спаць.                            Гаворыць добра, ды                                            робіць дрэнна
41.                       Мяняць быка на індыка.                                       Выбіраць горшае.
42.                       На вушах стаяць.                                                  Дурэць.
43.                       На гарачую руку.                                                  У спешцы.
44.                       Адна нага тут, другая – там.                                Хутка.
45.                       На пажарніка здаваць.                                          Спаць.
46.                       Не дайду да розуму.                                              Не магу зразумець. 
47.                       Неба ў клетачку.                                                     Турма.
48.                       Не ўсе дома.                                                           Прыдуркаваты.
49.                       Палец у рот не кладзі.                                           Балбатун.
50.                       Ні прайсці, ні праехаць.                                        Многа.
51.                       Ні ў сваёй талерцы.                                                Нялоўка.
52.                        Як снег на галаву.                                                 Нечакана.
53.                       Рукой падаць.                                                         Блізка. 
54.                                      б






Пословицы о труде

1.     Счастье тому бывает, кто в труде и в ученье ума набирает.
2.     Не одежда красит человека, а добрые дела.
3.     Родной свой край делами прославляй.
4.     Чтобы в почёте быть, надо труд свой любить.
5.     Дерево красиво плодами, а человек делами.
6.     Птицу узнают в полёте, а человека – в работе.
7.     Не бойся работы, пусть она тебя боится.
8.     Не покидай на завтра то, что можно сделать сегодня.
9.     Где труд, там и счастье.
10.                       Недаром говорят, что дело мастера боится.
11.                       Не за своё дело не берись, а за своим делом не ленись.
12.                       Откладывай безделье, да не откладывай дело.
13.                       Кто друг другу помогает, тот в труде и побеждает.
14.                       Не тот большую жизнь прожил, кому много лет, а тот, кто много сделал.
15.                       Под лежачий камень и вода не течёт.
16.                       Кто не работает, тот не ест.
17.                       Маленькое дело лучше большого безделья.
18.                        Что посеешь, то и пожнёшь.
19.                       Кто любит трудиться – тому без дела не сидится.
20.                        Скоро сказка сказывается, да не скоро дело делается.
21.                       В мороз заснуть легко, проснуться трудно.
22.                       Кто солгал сегодня, тому и завтра не поверят.
23.                       Без соли невкусно, без хлеба не сытно.
24.                       Не там чисто, где подметают, а там, где не мусорят.
25.                        Под длинную речь думается хорошо.
26.                       Труд человека кормит, а лень портит.
27.                       Рабочие руки не знают скуки.
28.                       Руки не протянешь, так и с полки не достанешь.
29.                       Не боги горшки обжигают.
30.                       Не говори « гоп», пока не перепрыгнешь.
31.                       От добра добра не ищут.











Пословицы.

1.     Обжёгся на молоке, дует и на холодную воду.
2.     Новых друзей  наживай, а старых не теряй.
3.     Доброе слово человеку – что дождь в засуху.
4.     В колючем кусте не спрячешься.
5.     Как волка ни  корми, он всё равно в лес смотрит.
6.     Я – не я, и ложка не моя.
7.     Чем больше ты кошку гладишь, тем выше она спину задирает.
8.     Мы и сами с усами.
9.     Как аукнется, так и откликнется.
10.                       Волк стареет, но не добреет.
11.                       Всякий кулик своё болото хвалит.
12.                       Слово – не воробей, вылетит – не поймаешь.
13.                       Скажешь – не воротишь, напишешь – не сотрёшь.
14.                       Чужим умом в люди не выйдешь.
15.                       Хвастать – не косить, спина не болит.
16.                       Крепкую дружбу и топором не разрубишь.
17.                        Одной рукой узла не завяжешь.
18.                       Ласковым словом и камень растопишь.
19.                       Волка бояться – в лес не ходить.
20.                       Мороз не велик , да стоять не велит.
21.                       Одним конём всё поле не объедешь.
22.                       Одна пчела много меда не наносит.
23.                       Нет друга – ищи, а нашёл – береги.
24.                       Решетом воды не наносишь.
25.                       Поспешишь – людей насмешишь.
26.                       С кем поведёшься, от того и наберёшься.
27.                       Крепкую дружбу и водой не разольёшь.
28.                        Лягушек бояться – в реке не купаться.
29.                       Не ошибается тот, кто ничего не делает.
30.                       Не надо хвалиться, если не знаешь как хлеб родится.


Зіма

З далёкай Поўначы, з халодных краёў, наступіла, надышла, прыляцела, сцюдзёная, снежная, прыехала, снегавыя хмары, пушысты сняжок, пуховыя сняжынкі,  белы, як папера,  намяла сумёты, гурбы снегу, дрэвы апранулі, пуховую вопратку, зямля заснула, палі пакрыліся, снежнай беллю, закруціла мяцеліца, завыла завіруха, намяла завея, снегавая коўдра, заснулі пад снегам, зімовы лес, зелянее задуменны лес, заіскрылася, сонца свеціць,але не грэе, белыя шапкі, іскрацца брыльянты, трашчыць моцны мароз, марозны дзень, скавала лёдам, іскрыцца на сонцы, лёд звініць, снежная горка… 

Разделительный ь  и   ъ  знак
Пословицы

1.     без терпен…я  нет умен…я.
2.     Без учен…я  нет умен…я.
3.     Доброе молчан…е лучше пустой болтовни.
4.     От желан…я к исполнен…ю приложи умен…е.
5.     Руч…и сол…ются  - река, люди соединятся- сила.
6.     Красна птица пер…ем, а человек умен…ем.
7.     Повторен…е  -  мать ученья.
8.     Здоров…е всего дороже.
9.     Умен…е везде найдёт применен…е
10.                       За большим под…ёмом и спуск большой.
11.                       Пословицу не обойти , не об… ехать.
12.                       Не стыдись говорить, коли правду хочешь об…явить.
13.                       Знает кошка,  чьё мясо с…ела.
14.                       Чтобы рыбку с…есть, надо в воду лезть.
15.                       Лето собирает, а зима под…едает.
16.                       Ум без книги, что птица без крыл…ев.
17. маленькое дело лучше большого бездел…я

Ь после шипящих
Пословицы

1. На помощ…  надейся, а сам не плошай.
2.Спящий кот мыш… не поймает.
3.Лучше горькая правда, чем сладкая лож…
 4. Идёт дождь, даст он рож….
5 . Хорошую реч… хорошо и слушать.
6. Книжка -  лучший товарищ…
7. Ростом с мыш… , а храбрый малыш…
     8       Наука- источник знаний, знание   - светоч… жизни.

Слова


Доч…, камыш…, плач…, вещ…, плащ…, полноч…, карандаш…, доч…, ветош…, ноч…, молодёж…, уж…, немощ…, ёж…,   ключ…, дрож…, гараж…, помощ…, шалаш…

                      Разделительный ь знак. 

                               Игра в слова


1.Cнежная буря.
2. Домики для пчёл.
3. Мать, отец и дети.
4. Животное из жарких стран.
5. Ягоды, сваренные в сахаре.
6.Птицы, искусные певцы.
7. Маленькие серенькие птицы.
8. Имя мальчика.
9. Украшение для женщины.
10. Люди, кому интересно вместе.
11. Плохая погода.
12. Предмет для охоты.
13. Синоним к слову радость.
14. Домашнее животное.
15. Оно бывает нижнее и постельное.
16. Услуга животного.
17. Вырастают в поле.
18. Носят девочки.
19. Синоним к слову  метель.
20. Остаются на месте сломанных веток.
21. Украшение дерева.
22. Оно никогда не бывает лишним.
23. Дождик…
24. Земля…
25. Они бегут весной.


Падзялі пісьмова.


16 248: 22=                          107 882 : 28 =                        753 986:32 =                       535 192 : 38 =                      375109 : 60 =                        520710 : 73 =
253 233 : 19 =                     3 617 433: 91=                        138 729 : 29 =
17 802 : 43=                         168 651 : 53 =                       95 371 : 83 =
342 844 : 64 =                     256 948 : 44 =                        850 643 : 44 =
24 625 : 25 =                       252 140 : 95 =                        708 630 : 56 =
170 766 : 56 =                     244 032 : 56 =                         923 671 : 62 =
642 264 : 17 =                     211 953 : 37 =                        805 643 : 73 =
196 152 : 82 =                     416 112 :28 =                         73 248:28=                          107 882 : 29 =                     753 986:72 =                                              

253 233 : 19 =                     3 617 433: 29=                       138 729 : 19 =
17 802 : 23=                         168 651 : 33 =                       95 371 : 33 =
342 844 : 24 =                     256 948 : 54 =                        850 643 : 64 =
24 625 : 15 =                       252 140 : 25 =                        708 630 : 55 =
170 766 : 26 =                     244 032 : 46 =                         923 671 : 26 =
642 264 : 37 =                     211 953 : 17 =                        805 643 : 17 =
196 152 : 28 =                     416 112: 85 =                          850471: 44 =  
16 248:62=                         107 882 : 32 =

                                             535 192 : 8 =
253 233 : 9 =                     3 617 433: 9=                        138 729 : 9 =
17 802 : 3=                         168 651 : 3 =                       95 371 : 3 =
342 844 : 4 =                     256 948 : 4 =                        850 643 : 4 =
24 625 : 5 =                       252 140 : 5 =                        708 630 : 5 =
170 766 : 6 =                     244 032 : 6 =                         923 671 : 6 =
642 264 : 7 =                     211 953 : 7 =                        805 643 : 7 =
196 152 : 8 =                     416 112: 8 =
16 248:2=                          107 882 : 2 =
                                                                                           753 986:2 =
                                              535 192 : 8 =
253 233 : 9 =                     3 617 433: 9=                        138 729 : 9 =
17 802 : 3=                         168 651 : 3 =                       95 371 : 3 =
342 844 : 4 =                     256 948 : 4 =                        850 643 : 4 =
24 625 : 5 =                       252 140 : 5 =                        708 630 : 5 =
170 766 : 6 =                     244 032 : 6 =                         923 671 : 6 =
642 264 : 7 =                     211 953 : 7 =                        805 643 : 7 =
196 152 : 8 =                     416 112: 8 =
16 248:2=

107 882 : 2 =                        753 986:2 =                         535 192 : 8 =
253 233 : 9 =                     3 617 433: 9=                        138 729 : 9 =
17 802 : 3=                         168 651 : 3 =                       95 371 : 3 =
342 844 : 4 =                     256 948 : 4 =                        850 643 : 4 =
24 625 : 5 =                       252 140 : 5 =                        708 630 : 5 =
170 766 : 6 =                     244 032 : 6 =                         923 671 : 6 =
642 264 : 7 =                     211 953 : 7 =                        805 643 : 7 =
196 152 : 8 =                     416 112: 8 =
16 248:2=
107 882 : 2 =                        753 986:2 =                        535 192 : 8 =
253 233 : 9 =                     3 617 433: 9=                        138 729 : 9 =
17 802 : 3=                         168 651 : 3 =                       95 371 : 3 =
342 844 : 4 =                     256 948 : 4 =                        850 643 : 4 =
24 625 : 5 =                       252 140 : 5 =                        708 630 : 5 =
170 766 : 6 =                     244 032 : 6 =                         923 671 : 6 =
642 264 : 7 =                     211 953 : 7 =                        805 643 : 7 =
196 152 : 8 =                     416 112: 8 =
16 248:2=

107 882 : 2 =                        753 986:2 =                       535 192 : 8 =
253 233 : 9 =                     3 617 433: 9=                        138 729 : 9 =
17 802 : 3=                         168 651 : 3 =                       95 371 : 3 =
342 844 : 4 =                     256 948 : 4 =                        850 643 : 4 =
24 625 : 5 =                       252 140 : 5 =                        708 630 : 5 =
170 766 : 6 =                     244 032 : 6 =                         923 671 : 6 =
642 264 : 7 =                     211 953 : 7 =                        805 643 : 7 =
196 152 : 8 =                     416 112: 8 =
16 248:2

107 882 : 2 =                        753 986:2 =                        535 192 : 8 =
253 233 : 9 =                     3 617 433: 9=                        138 729 : 9 =
17 802 : 3=                         168 651 : 3 =                       95 371 : 3 =
342 844 : 4 =                     256 948 : 4 =                        850 643 : 4 =
24 625 : 5 =                       252 140 : 5 =                        708 630 : 5 =
170 766 : 6 =                     244 032 : 6 =                         923 671 : 6 =
642 264 : 7 =                     211 953 : 7 =                        805 643 : 7 =
196 152 : 8 =                     416 112: 8 =


Памятка по русскому языку
Жи, ши – пиши с и.       же, ше – пиши с е.   ( Ужи, мыши, ниже, тише)
Ча, ща пиши с а.           чу, щу – пиши с у.    ( чаща, учу, тащу)
Чк, чн – пиши без ь ( девочка, отличник).
-оро, оло –  пиши с о  ( корова, молоко).
Ци, це – пиши с и ,е ( цифра, цепь) цы – на конце ( птицы, огурцы).
Те,тя, тю,тё, ти, ть – пиши с т ( теперь, дети, читать).
Де,дя,дю,дё, ди, дь – пиши с д ( дедушка, лошади, тетрадь).
Цца  - пиши тся (учится, моется).
Какая? добрая.  какое? новое,  какой ? синий,  какиемолодые.
Если буква гласная вызовет сомнение,
Ты её немедленно ставь под ударение. ( гора – горы , сады – сад).
Парные согласные.  Один – много, сказать ласково. (Хлеб – хлеба, хлебушек.)
Разделительный ь – в корне перед е,ё и, ю,я. ( крылья, счастье, ружьё,)
Разделительный ъпосле приставок, перед е, ё, и, ю, я. (подъём, объезд)
За, на, над, рас, раз – пиши с а (заговорил, нарисовал, надкусить, разбежался, расклеить)               
Ь после шипящих пишется в ж. роде ( она) ( ночь, дочь, вещь)
Ь после шипящих не пишется в м. роде ( он)  ( плащ, камыш).
Р твёрдый – пиши ы,э,а,о,у.,( Рысь) Р мягкий –пиши е,ё,и,ю,я.( ребята)
Ево . пиши его.- (ничего, моего.)
Окончания – ами, ями, ам, ям. ( уроками, камнями, шишкам, пням).
Ё  проверяем буквой е. ( жёлтый – желтеть, чёрный – чернеть).
Шь пиши с ь. ( читаешь, играешь, молчишь, говоришь).
Слышу ш, а пишу ч ( что, скучный).
Что делать? Смеяться, учиться.
Что делает? Смеётся, учится.
Вставляется слово - пиши отдельно, не вставляется - пиши слитно. (В большом лесу).
Не –с глаголами пишется отдельно ( не читал, не говорил, не делал).



Комментариев нет:

Отправить комментарий